Herdenkingsconcert met Ensemble 1685: van Desprez tot Pärt

Op zondag 1 mei 2022 vindt het traditionele herdenkingsconcert van Lambertus Concerten plaats om alle slachtoffers van oorlogen en geweld te herdenken. Deze keer zal Ensemble 1685 sfeervolle muziek vertolken rondom herinneren, eerbetoon, hoop en troost. Beroemde composities als de motetten Jesu, meine Freude (J.S. Bach, BWV 227) en Ave Maria, virgo serena (J. Desprez), en het recente Da Pacem Domine (A. Pärt) uit 2004  naast stukken van H. Hollanders, J.H. Schein en H. Schütz (Selig sind die Toten) staan op het programma. Ensemble 1685, deze keer bestaand uit 16 zangers, staat onder leiding van dirigent en organiste Tineke Steenbrink, o.a. bekend als een van de leiders van Holland Baroque. Plaats: Trudokerk, Dorpsstraat 34 in Helmond/Stiphout. Aanvang: 20.00 uur. Entree: €12,50 –€17,50.

Herdenken is belangrijk; niet vergeten, maar steeds opnieuw in gedachten nemen en je ervan bewust zijn, om ervan te leren. Zeker in deze tijden van geweld, onbegrip jegens andersdenkenden en oorlog, zoals de huidige situatie in Oekraïne. Wat ons helpt in deze moeilijke situaties is elkaar opzoeken, samenzijn, om erover te praten, en daarbij vooral ook te luisteren naar troostrijke muziek.
Lambertus Concerten brengt in het kader hiervan dan ook een prachtig, ingetogen en sfeervol programma, waarin oude en nieuwe werken voor bezinning, herinnering en troost zorgen. Denk aan het beroemdste  van de zes motetten van J.S. Bach, Jesu, meine Freude, voor vijfstemmig koor. Het bevat maar liefst 11 delen en is daarmee het omvangrijkste, maar voor menigeen ook het mooiste.. Een motet waarin de angst voor de dood plaatsmaakt voor hoop op eeuwig leven: het lichaam sterft weliswaar, maar de geest blijft levend.
Het beroemdste vierstemmige motet van Josquin Desprez (1450-1521) is een loflied op Maria, dat hij schreef aan het Italiaanse Hof in Milaan. Josquin was een meester in het imiteren van nieuwe thema’s binnen een compositie, wat ook goed te horen is in dit lied.
Bevriende componisten en organisten H. Schütz en J.H. Schein waren grootmeesters in hun tijd. Van Heinrich Schütz, die in zijn lange leven maar liefst 500 werken componeerde, staat het bekende zesstemmige ‘Selig sind die Toten’ op het programma; een tekst uit de Openbaring van Johannes, die we ook kennen van werken van componisten als Bach, Telemann en Brahms (Ein Deutsches Requiem). Majestueus en tegelijkertijd lieflijk en ingetogen.
Multitalent J.H. Schein was net als Bach, jarenlang Thomascantor in Leipzig en in die zin dus één van diens voorgangers. Minder bekend misschien, maar subliem qua harmonieën en tekstuitbeelding is ‘Da Jacob vollendet hatte’, uit de bundel Israelis Brünnlein,. Goed is hier de tekstuitbeelding te horen: beklemtoonde herhalingen, grote toon-intervallen die het vallen verklanken en de lieflijke melodie bij het woord ‘küsset’ Prachtig gedaan! In alle werken die deze avond gezongen worden staat overigens die muzikale ‘vertaling’ van de tekstinhoud centraal.
De katholieke Brabander Herman Hollanders (±1595- ±1640), organist, school- en zangmeester was in zijn tijd zeer gerenommeerd. Enkele jaren was hij verbonden aan de St-Catharinakerk in Eindhoven en aan de O.L. Vrouwekerk in Breda. Hij schreef twee bundels met koormuziek. Uit de bundel Parnassus ecclesiasticus (1631) hoort u het serene vierstemmige  O Vos Omnes, woorden van Maria, Moeder van Smarten. Een motet dat het verdriet om Jesus’ dood diep aangrijpend en dramatisch muzikaal verbeeldt.
Een moderne variant op die klaagzang kunt u horen in de muzikale oproep voor vrede, geschreven door Arvo Pärt: Da Pacem Domine. Hij schreef het stuk, dat op 1 juli 2004 in première ging, in opdracht van dirigent Jordi Savall, voor een vredesconcert. Het wordt jaarlijks in Spanje gezongen ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de aanslagen in Madrid. Het is schrijnend hoe actueel het werk nu helaas weer is; een fluwelen meditatieve vredesoproep, waarbij de sopranen herhaalde tonen zingen en de melodielijnen liggen bij de overige stemmen.
Ensemble1685, een vocaal en instrumentaal ensemble, bestaat uit ervaren amateurzangers en professionele instrumentalisten, die met veel ambitie deelnemen aan hoogwaardige projecten. De focus ligt op barokmuziek, maar het repertoire beperkt zich niet tot deze periode. Afhankelijk van de uitvoering varieert de bezetting van 8 tot ca. 40 musici. Ensemble 1685 dat zijn naam ontleent het geboortejaar van Johann Sebastian Bach, is met diens werken natuurlijk in geruime mate vertrouwd. Daarnaast staan er ook werken van tijdgenoten, voorgangers en van latere componisten op het repertoire, zoals Vivaldi, Telemann, Kaiser en Händel, maar ook bijvoorbeeld Mozart.
Het geheel staat onder deskundige leiding van Tineke Steenbrink, één van de  muzikale tweelingzusjes Steenbrink (haar zus is violiste Judith Steenbrink). Ze kregen de oude muziek al vroeg met de paplepel ingegoten en stonden aan de wieg van het inmiddels beroemde ensemble Holland Baroque, bekend om zijn originele projecten. Samen zijn ze  voortdurend op zoek naar verborgen schatten uit de barok. Hun doelgroep is ruim: naast muziek voor volwassenen leggen ze zich ook toe op muzikale programma’s voor kinderen.
Tineke studeerde orgel en klavecimbel doceerde aan de conservatoria van Zwolle en Groningen en is sinds 2014 als docent werkzaam aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Verder is ze curator voor het online kanaal Baroque (www.24classics.com) en onderzoeker. Naast het leiden van Holland Baroque speelt ze kamermuziek. Vanavond leidt ze Ensemble 1685 als dirigent en organist.
Een bijzonder herdenkingsconcert, geen requiem van Mozart of Brahms, maar van Desprez tot Pärt, ingetogen muziek, origineel en sfeervol, met Ensemble 1685 en Tineke Steenbrink.
Meer info: www.lambertusconcerten.nl