Minister enthousiast over betrekken inwoners bij historie Helmond

Op woensdag 9 juni ontvangt het Speelhuis Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Ingrid van Engelshoven. Onderwerp van gesprek is het project “Helmond in 100 stukskes”. Het project is een voorbeeld binnen het Europese Verdrag van Faro.

Binnen dit Europese Verdrag wordt stilgestaan bij erfgoed in relatie met de samenleving. Met het verdrag wordt geprobeerd een beter begrip over cultureel erfgoed bij mensen te creëren. “Helmond in 100 stukskes” is volgens de minister een goed voorbeeld van een project waarin mensen met elkaar in gesprek gaan naar aanleiding van archeologische vondsten.

Vuilstort

Het project is ontstaan naar aanleiding van de voorwerpen die zijn gevonden tijdens de sanering van de oude vuilstort aan de Houtse Paralelweg in 2016. Stadsarcheoloog Theo de Jong vond samen met zijn collega’s van het Erfgoedhuis Eindhoven honderden objecten die zijn geproduceerd, gebruikt en verhandeld door inwoners van Mierlo-Hout en het Haagje tussen de jaren ‘30 en 50. Al snel merkte de archeoloog dat er pas betekenis kan worden gegeven aan die objecten’, door de verhalen van de inwoners te verzamelen. Dit leverde 100 verhalen op bij de vondsten, die zijn gebundeld in het boek “Helmond in 100 stukskes”. Het boek is op 10 mei dit jaar uitgekomen. Van Engelshoven gaat met verschillende leeftijdsgroepen in gesprek over die archeologische vondsten.

Minister vangt verhalen

Op de tentoonstelling hangen touwen waaraan getrokken kan worden. “Het lijkt net kermis”, zegt Van Engelshoven als ze aan een touw trekt en er een oud voorwerp naar boven komt. Bij ieder voorwerp, hoort een verhaal. Deze verhalen worden verteld door de ‘verhalenvangers’. Deze ‘verhalenvangers’ zijn op bezoek geweest bij ouderen om te praten over de archeologische vondsten. Daarover schreven zij een verhaal voor het boek. Tijdens de bijeenkomst dragen zij de verhalen voor. Zo weet verhalenvanger Ria te vertellen dat het zwarte voorwerp aan het touw van de minister een oude kokosmat is. Die werden vroeger op vrijdagmiddag uitgerold om de etensresten met een vork uit de mat te peuteren. Naast het stukje kokosmat wordt een oud poppenhoofdje en een afgebroken wieltje van een modeltrein naar boven getrokken met ieder een identiek verhaal. De verhalen benadrukken dat mensen, ondanks de armoede in de jaren na de oorlog, creatieve ideeën hadden om zich te vermaken.

Memory met oude vondsten

In de foyer van het Speelhuis is een levensgroot bordspel uitgestald met in de zwarte vakken attributen uit de 21ste eeuw en in de witte vakjes de archeologische vondsten van de vuilnisstort. Zowel de minister als de wethouder vormen een team met een scholier van het Carolus Borromeus College. Samen proberen zij het memoryspel op te lossen door bij een nieuw attribuut een oude vondst te vinden met dezelfde functie. Dat blijkt lastiger dan het lijkt. Zo wist Minister van Engelshoven niet dat de voorganger van de blauwe belastingbrief een stalen plaatje was dat op een fiets werd gezet als iemand zijn fietsbelasting had betaald. Door het spel leren jongeren op een interactieve manier meer over de geschiedenis en dat is van belang, volgens de minister en de wethouder.

Herinneringen ophalen

In de theaterzaal is een woonkamer van een verzorgingstehuis nagebootst. Aan tafel zitten mevrouw Meeuwsen en mevrouw Heesmans, twee verhalenvertellers in het boek “Helmond in 100 stukskes” en inwoners van zorgcentrum Alphonsus. Ze gaan in gesprek met de minister en de wethouder. Op tafel liggen de archeologische vondsten uitgestald. Ondanks dat Van Engelshoven af en toe wat moeite heeft om het Helmonds dialect van mevrouw Meeuwsen te verstaan, zegt ze achteraf een goed beeld te hebben gekregen van Helmond in de jaren na de oorlog. Zo vertelt mevrouw Meeuwsen volop over haar vader die werkte als kolenboer en iedere dag pikzwart als ‘zwarte piet’ thuiskwam. “Een beroep dat we tegenwoordig niet meer tegenkomen”, merkt de minister op.

Boek uitgereikt

Tot slot draagt dichter Piet van den Boom een gedicht voor. Het boek “Helmond in 100 stukskes” wordt uitgereikt aan de wethouder, de twee leerlingen van het Carolus Borromeus College en uiteraard aan Van Engelshoven. Zij spreekt vol lof over het initiatief. “Het is een prachtig initiatief dat betrokkenheid bij de inwoners creëert over de rijke geschiedenis van Helmond.”

Minister Van Engelshoven op bezoek in het Speelhuis in Helmond. Foto: Gerard Slegers