André van den Heuvel: ‘Ik zou het zo weer overdoen’

André van den Heuvel, Helmonds allesdoener, sensei jiujitsu en Lid in de Orde van Oranje Nassau, overleed 8 februari op 89-jarige leeftijd. Een bekende verschijning in heel Helmond, maar vooral in ‘zijn’ Leonardusbuurt, waar hij zijn hele leven woonde tot hij 1,5 jaar geleden verhuisde naar de Ameideflat. Een leven waarvan hij zelf altijd zei dat hij ‘hetzelfde zo weer zou overdoen’.

In de woning van André van den Heuvel in de Ameideflat zijn familie en vrienden druk bezig met het schrijven van de enveloppen en het uitzoeken van foto’s. Daarbij worden vele herinneringen opgehaald. André was anderhalf toen hij, net als zijn oudere broer, polio kreeg. Hij werd opgenomen in een koloniehuis in Nijmegen. Het werd al snel duidelijk dat door de ziekte zijn been erg was aangetast. Het hield hem echter niet tegen om zonder diploma’s aan het werk te gaan en daarbovenop zich te bekwamen in de jiujitsu. “Hij deed alles ondanks zijn handicap. Het leek alsof hij gewoon mank liep, maar hij kon eigenlijk niet op zijn been staan. Het been was te dun en te zwak. Daarom leerde hij zichzelf aan om het te gebruiken als steuntje om met zijn andere been stappen te zetten”, vertelt dochter Jolanda.

André van den Heuvel 1935-2025

Oeverloze humor
“Ons pap keek documentaires en films over de oorlog”, gaatt Jolanda verder. “Hij werd geboren op 31 juli 1935 en dus maakte hij WO II voor een groot deel bewust mee. Het heeft heel veel impact op hem gehad, ook al was hij nog jong. Door zijn ziekte heeft hij bijna geen onderwijs gehad. Hij heeft geen schooldiploma’s, omdat hij zo vaak in het ziekenhuis lag. Daar kregen kinderen toentertijd geen les, het was oefenen, onderzoeken en verder uit het raam staren. Maar hij bleef zijn leven lang een positieve man. Altijd lachen, altijd humor. En altijd overdrijven, in zijn verhalen en in zijn aanwezigheid.”

“Als hij ergens was, dan hoorde je hem boven iedereen uit. Hij had een enorme humor, maakte altijd en overal grappen. Hield iedereen voor de gek, maar vond het prachtig als ze hem óók voor de gek hielden. Iedereen kende ons pap. Hij was echt een heel sociale man. Maar hij herkende heel vaak niet de ander. Het waren er gewoon te veel die riepen en zwaaiden, dus riep hij hoi naar iedereen. Hij was ook een echte streber, vol zelfvertrouwen. Hij schaamde zich nergens voor. ”

Reclame voor het kruidenierswinkeltje

Allesdoener
André had in al die jaren behoorlijk wat baantjes. Hij was een allesdoener. En hij vond zelf dat ie ook een alleskunner was. Hij begon met een baantje bij een bedrijf in de bedrijvenhal van de Cacaofabriek. Ook was hij een tijdje melkboer. Om vervolgens te gaan venten met textiel. Over die tijd had hij heel veel smakelijke verhalen over hoe hij ervoor moest zorgen dat hij zijn centen kreeg.

In zijn eigen woning had hij een kruidenierswinkeltje aan de Mgr. Swinkelsstraat. “In de hal hing een telefoon, wij waren één van de weinigen in de buurt die er één hadden. Als buurtbewoners daarvan gebruik maakten, konden de andere bezoekers maar ook wij bovenaan de trap alles horen. Het waren vooral vrouwen die klaagden over hun huwelijksproblemen”, weet zoon Buddy nog.

Ans en Annie
Zijn laatste baantje was als conciërge op de Catharinaschool (De Cajuit en nu wooncomplex) en de Leonardusschool (nu gezondheidscentrum). Op de laatste was hij zelf ook leerling geweest. “De kinderen snapten niet dat meneer André wel kon fietsen, maar niet goed kon lopen.” In de gymzaal van de Leonardusschool had André ook nog een gymclubje. AMO, oftewel Alles Moet Op. Veertig jaar lang werd er gevolleybald en gebadmintond. Op de  Leonardusschool leerde hij zijn levenspartner Annie Vorstenbosch kennen. Zijn huwelijk met Ans Staal, de moeder van zijn vier kinderen Angelo, Jolanda, Buddy en Yvonne, was na 28 jaar ten einde. Met Annie ging het van kletsen naar samen fietsen naar samen leven. Je zag het paar overal, ze deden bijna alles samen.

Henri van Lieshout en André van den Heuvel bij een demonstratie

Eigen sportschool
Hartsvriend (eigenlijk meer zijn broer, zeggen de kinderen van André) Henri van Lieshout vertelt uitgebreid over het leven van André. “Toen ik 16 jaar was, ging ik bij André sporten. Want op 17-jarige leeftijd startte hij zijn eigen jiujitsu-schooltje ‘De Vrije Aanval’ in een zaaltje in de oude blokhut op Binderen. Na een paar jaar ging ik ook lesgeven. In de afgelopen 60 jaar groeide de samenwerking uit tot een meer dan hechte vriendschap.” Ook bij Con Brio en in sporthal De Braak gaf hij les. “De dinsdagavonden waren heilig voor André. Daar mocht je niet aankomen, jiujitsu ging altijd voor. Zelfs vóór het gezin, vóór verjaardagen en andere gezinsmomenten. Op elke minuut van de dag konden zomaar ineens de tafels en stoelen aan de kant in de huiskamer. Want als er weer demonstraties aankwamen, moest er geoefend worden. Waar en wanneer maakte niet uit”, weet Henri.

André als scheidsrechter

“Jiujitsu is geen vechtsport maar een zeer technische vechtkunst. Desondanks moesten bij André alle remmen los wanneer we demonstraties gaven. Eerst lieten we in slow motion zien hoe de aanval en verdediging in elkaar zat. Daarna werd het op snelheid nogmaals uitgespeeld. André wilde dat het er zo realistisch mogelijk uitzag. Daardoor kreeg hij eigenlijk altijd de meeste klappen. Die waren echt en hard. We gebruikten ook echte messen. Het vertrouwen wat we in elkaar hadden tijdens zo’n gevecht was ongekend. Wij waren door de sport zo met elkaar verbonden. Die verbondenheid kregen we eveneens in ons privéleven.”

De tanden eruit
De leraressen van de Catharinaschool werden steeds angstiger door opkomende intimidatie op school. Dus begon André met zelfverdedigingslessen. “En ook daar moest alles realistisch. Geen flauwekul. Altijd voor het echie. Bij één van deze lessen brak ik de kaak van André en verloor hij zes tanden. Dus naar het ziekenhuis om de tanden terug te plaatsen en zijn kaak te zetten.

De volgende dag was ie gewoon weer aanwezig. Ik nam als grap voor hem een appel en kauwgom mee. De leraressen waren geschokt, maar André kon die humor méér dan waarderen.” Op een gegeven moment werd het aantal aanmeldingen minder door de opkomst van andere vechtsporten zoals kickboksen en Krav Maga. Ook de administratieve kant kostte steeds meer tijd. Dus sloot André zich rond 1975 aan bij sportschool Eddie van de Pol.

Dè doe ik nooit mir
“Toen André stopte met de winkel moest het hele huis verbouwd worden. De winkel werd weer huiskamer. Daarbij klaagde hij steen en been en riep dus constant dat ie dat nooit meer ging doen, zo’n verbouwing. Wat best wel komisch was, want eigenlijk heeft de buurt de hele verbouwing gedaan. André zelf had twee linkerhanden. Toen alles achter de rug was, kreeg hij een houten bord met daarin gebrand ‘Dè doe ik nooit mir'”, lachen de kinderen.

Trots was André op het uitzicht over Helmond vanaf zijn balkon

Doe dè nie
Iets niet doen was ook het motto van een uit de hand gelopen actie om het bruggetje van het Kasteelplein naar de Boscotondo tegen te houden. Een groot spandoek met daarop ‘Doe dè nie’ werd bij het kanaal opgehangen. Want de brug zou tweerichtingsverkeer worden voor alle voertuigen, waarbij de weg door zou lopen voor het Kasteel langs. “Mensen uit de buurt kwamen zelfs geld brengen om ons te ondersteunen”, lacht Henri.

“Want vooral de bewoners van Boscotondo waren fel tegen, maar die konden zelf niet aan de slag. We deden ons beklag bij de raadsvergadering. We kwamen in de kranten, op de radio en zelfs de tv. Een gigantisch aantal handtekeningen haalden we op. Die plakten we op rollen behangpapier en regelden een paardenoptocht. Wij gingen verkleed als ridder en hofdames. Zo trokken wij de aandacht voor onze actie tegen het bizarre plan. Dat inderdaad veranderde. De brug kwam er wel, maar werd eenrichtingsverkeer. Een doorgaande weg vóór het Kasteel langs kwam er niet.”

‘Het is mooi geweest. Met mijn toespraak dank ik het publiek, jiu-jitsuka’s, de vrijwilligers en vooral de collega scheidsrechters”

Afscheid
Vanwege de verbouwing bij Dela Helmond vindt de crematie plaats bij de Dela Heezervenne aan de Somerenseweg in Heeze op 17 februari om 11.00 uur. Afscheid van André nemen kan wél bij de Dela in Helmond op woensdag 12 februari van 18.00 tot 18.45 uur.

Foto’s: Familie van den Heuvel en Hans Choufoer