Column: ‘Erken het verleden, maar zonder excuses!’

De door gemeente Helmond gemaakte excuses voor het slavernijverleden, roepen vragen op bij Martijn Rieter. De fractievoorzitter van Helder Helmond vraagt zich af waarom deze keuze is gemaakt. Veel vragen zijn volgens de politicus namelijk nog onbeantwoord en verdienen een vervolgonderzoek. In deze column vraagt Rieter zich hardop af waarom deze beslissing werd genomen.

De gemeente Helmond heeft besloten dit jaar excuses aan te bieden voor haar aandeel in het slavernijverleden. Een heel opmerkelijke stap, zeker nu uit het onderzoek blijkt dat de rol van het stadsbestuur daarin “beperkt is gebleken”. Sterker nog, de begeleidingscommissie en onderzoekers raden juist vervolgonderzoek aan omdat veel vragen nog onbeantwoord zijn gebleven. Waarom dan nu al excuses? Helder Helmond is altijd kritisch hierop geweest.

Laat ik duidelijk zijn: ik geloof niet in hedendaagse excuses voor iets dat generaties geleden plaatsvond. Dat idee gaat er bij mij niet in. We kunnen ons verleden onder ogen zien, ervan leren en dat op een respectvolle manier bespreekbaar maken, zonder te vervallen in symbolische schuldbekentenissen waar niemand iets aan heeft.

Kappen met excuses
We moeten echt kappen met overal excuses voor aan te bieden. Slavernij is 150 jaar geleden afgeschaft. Zowel de daders als de slachtoffers leven niet meer. En wat je vaak ziet, is dat na excuses de vraag naar financiële compensatie op tafel komt. Dat is iets waar we als stad uiterst zorgvuldig mee om moeten gaan, zéker als de feitelijke betrokkenheid niet is aangetoond.

Het onderzoek maakt duidelijk dat Helmonds link met het slavernijverleden vooral ligt bij invloedrijke families en de textielindustrie. Een directe rol van het stadsbestuur is niet aangetoond.
Juist daarom pleiten de onderzoekers en de begeleidingscommissie voor vervolgonderzoek. En toch kiest het college er nu al voor om excuses te maken. Dat is niet alleen voorbarig, het is in mijn ogen ronduit onverantwoord. Excuses zónder volledig en afgerond onderzoek zijn wat mij betreft absoluut uit den boze.

Niet de ogen sluiten
Dat betekent niet dat we onze ogen moeten sluiten voor het slavernijverleden. Wat Helder Helmond wél steunt, is het voornemen om het verleden te vertalen naar het heden. De doorwerking ervan verdient serieuze aandacht, bijvoorbeeld via educatie- en dialoogprogramma’s. Denk aan het organiseren van lezingen, maar ook aan jaarlijkse herdenkingen en vieringen, in samenspraak met betrokken inwoners. Zo vergroten we de bewustwording bij álle Helmonders en ontstaat er hopelijk meer begrip voor de pijn die nazaten van tot slaaf gemaakten tot op de dag van vandaag voelen.

Maar laten we alsjeblieft niet doorschieten in politiek theater. Als we echt iets willen betekenen, laten we dan kiezen voor oprechte betrokkenheid, gebaseerd op feiten, historisch besef en dialoog. Dát is hoe we als stad verantwoordelijkheid nemen. En dát is wat Helmond nu nodig heeft: Erken het verleden, maar zonder excuses!

Martijn Rieter
Fractievoorzitter Helder Helmond

Foto: Helder Helmond