Douchen of een bad nemen was onzedelijk

Dit verhaal maakt deel uit van een maandelijkse serie. De verhalen worden geschreven door Hans Vogels van Heemkundekring Helmont. Reacties kunnen ook gemaild worden naar info@heemkundekringhelmont.nl

Al is baden van alle tijden, toch was proper- en zindelijkheid vroeger niet vanzelfsprekend. Alleen de rijkeren beschikten over een sanitaire inrichting. In de loop van de twintigste eeuw werd warm en koud stromend water uit de kraan algemeen. Het nemen van een bad of douche werd vanaf toen gebruikelijk. Sinds 1910 moeten alle woningen van een toilet zijn voorzien en vanaf 1965 is voor nieuwbouw ook een badkamer verplicht.

 In 1925 werd in een vergadering van Woningbouwvereniging De Hoop, voorgesteld om voor de huurders van hun woningen een badhuis ter beschikking te stellen. Men had bedacht dat hygiënische mensen ook hun huizen beter schoon zouden houden, wat de vereniging ten goede kwam. Een meerderheid reageerde positief op het geopperde idee, maar er waren ook tegenstanders. De voorzitter voorzag financiële obstakels en er werden zedelijke bezwaren naar voren gebracht. De geestelijke adviseur was fel gekant tegen het baden door jongeren. Het badhuis kwam er uiteindelijk toch, al mochten er alleen volwassenen uit de kleren.

Vanaf 1929 exploiteerde de vereniging de badgelegenheid aan de toenmalige Tolpoststraat. Al vanaf de start was het project verliesgevend. Een gemeentelijke subsidie bracht wel enige verlichting, maar De Hoop moest zelf het tekort aanvullen. Met verlaging van de tarieven werd getracht het aantal bezoeken, en dus de inkomsten, op te krikken. Het had maar weinig effect, er was simpelweg te weinig animo. Je wassen deed je enkel op zaterdag en een schrobbeurt in een teil was gebruikelijk. Tussentijds waste men alleen de handen en het gezicht, de voeten kregen alleen een wasbeurt voor een bezoek aan de dokter.

Het badhuisbezoek nam toe, maar de opkomst van de douche zorgde voor een vroegtijdig einde van de badinrichting. Tegen de sluiting werd in 1968 toch geprotesteerd. Het voortbestaan werd tijdelijk toegestaan, tot de opening van een nieuwe badinrichting bij zwembad De Wissen. Het oude badhuis kreeg een bestemming als Rechtswinkel, als was het geen blijvende. Leegstand en verval werden gekeerd door een buurtactie, waarna het pand als wijkgebouw werd ingezet. Enkele jaren later werd er een jongerencentrum in ondergebracht.

Architectuur

Het Badhuis aan de Tolpoststraat anno 1930. (Regionaal Historisch Centrum Eindhoven)

Het pand, met een gescheiden dames- en herenafdeling en een wachtruimte, werd ontworpen door een ambtenaar van Publieke Werken. Het deels onderkelderde gebouw heeft één bouwlaag met aan weerszijde een uitbouw. De muren bestaan uit metselwerk. De kap heeft een bedekt zadeldak met wolfseinden, een schoorsteen en een ontluchtingstoren. De deuren hebben smeedijzeren klampen. De aanbouw heeft een bakstenen borstwering, waarop het dak met steunbalken is bevestigd. Bij de verbouwing tot wijkhuis zijn binnen alle elementen weggebroken die aan de primaire functie van badhuis herinneren. Het pand heeft een architectuurhistorische waarde en is van belang wegens zijn typologische zeldzaamheid.

Bronnen:

Regionaal Historisch Centrum Eindhoven. | Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

Tip de redactie

Ditishelmond.nl

Heb je een nieuws- of agenda-item, leuke foto of video over Helmond en wil je dit delen?
Stuur het dan in naar onze redactie. Zo weten wíj wat er leeft en speelt in uw wijk!
E-mail: redactie@ditishelmond.nl
Telefoon: 088 166 67 00

Geschreven door Heemkundekring Helmont

Heemkundekring Helmont

Dit artikel heeft 5 reacties

  1. Henny fan stiphout honings Reply

    Ook nog vaak genoeg geweest vroeger op zaterdag 10cent voor douchen 25 cent voor een bad
    Alles beter dan met een teiltje water je eigen wassen

  2. E .V.Bemmel Reply

    kwamen we altijd langs als we naar school moesten.

  3. Ad van der Vleuten Reply

    Het moet zijn geweest op een zaterdagmiddag rond 1950. Samen met mijn broer, 11-12 jaar oud en twintig cent op zak waren we op weg naar het badhuis aan de Tolpoststraat. We kregen een in onze ogen briljant idee. Een douchebeurt kostte 10 cent. Als we nou eens vragen of we met z’n tweeën in een douchehok mogen, dan hebben we een dubbeltje over voor elk een ijsco van 5 cent. Doen we!
    In het badhuis zwaaide ene Jan(?) de scepter. Na een douchebeurt ging hij met een trekker door de doucheruimte, zette de klok aan de buitenant van de deur op 20 minuten en riep: “De volgende!”
    De wachtruimte hing vol stoom van het hete water. Het zat het er vol met wachtenden.
    We liepen daar op Jan af en stelden onze vraag. “Maggen wai mi z’n tweeën in ein douchehok?”
    Het werd stil en Jan keek ons enkele ogenblikken heel indringend aan. Toen zei op barse toon: “Hée mènnekes, gellie denkt toch nie dè ut hier een flikkertent is?” Uit de wachtruimte klonk een bulderend gelach, wisten wij veel. Wij begrepen er helemaal niks van, maar wel dat ons voorstel was afgewezen. Géén ijsco!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *