Draaiorgelmuseum Helmond wil gemeente ‘trots maken’

Het Draaiorgelmuseum Helmond staat internationaal goed aangeschreven en trekt zelfs bezoek uit China. Ook in eigen land weten bezoekers dit Helmondse museum in Loods20 goed te vinden. Zo zijn onder artiesten als Dave von Raven van popgroep The Kik en Heintje al een kijkje komen nemen in Loods20. Nu de Helmonders nog. “Ik denk dat we als gemeente trots mogen zijn op dit museum.”

Het Draaiorgelmuseum Helmond wordt volledig gerund en bemand door enthousiaste vrijwilligers. “Dat betekent dat we op sommige dagen bijvoorbeeld niet open kunnen, vanwege een gebrek aan vrijwilligers is. Het kan ook voorkomen dat er wel een draaier en rondleider aanwezig zijn, maar geen horecavrijwilliger. Daarnaast kun je ook geen onbeperkt beroep doen op de vrijwilligers. Dat is erg jammer, dus we hopen dat we versterking kunnen krijgen. Iedereen van zestien jaar en ouder die zin heeft om ons te helpen, is welkom. Zolang je maar betrouwbaar en gemotiveerd bent”, legt vrijwilliger voorzitter Paul van Wetten uit.

Aan belangstelling heeft het museum in principe geen gebrek. “We krijgen regelmatig bezoek vanuit Shanghai. Schoolkinderen uit die Chinese stad komen hier regelmatig op excursie en kijken dan echt hun ogen uit. Ook in de Nederlandse muziekwereld zijn we bekend. Zo is zanger Dave von Raven van The Kik groot fan van draaiorgels en kwam Heintje hier ook over de vloer.”

Ontzag
In het buitenland wordt met ontzag naar de orgels gekeken. Een Amerikaan wilde het klassieke Gaudinorgel en het Mortierorgel overkopen, maar dat mag dus niet. De stichting heeft de orgels in bruikleen op voorwaarde dat ze Helmond niet verlaten. “Deze orgels zijn uniek in Europa en daarbuiten. Uiteindelijk is er een kopie van het originele Gaudinorgel gemaakt die in Amerika voor ruim een miljoen verkocht is. Dat om aan te geven hoe waardevol deze installaties zijn”, legt Van Wetten uit.

De hele wereld lijkt van het bestaan van het museum te weten, maar dat geldt vreemd genoeg niet voor alle Helmonders. Daar hopen de vrijwilligers verandering in te brengen door nog meer activiteiten te organiseren: “We zijn trots op het museum. Op zondagen organiseren we regelmatig optredens van regionale musici die in het orgelmuseum plaatsvinden. Het lijkt ons mooi om op den duur meer meezingevenementen op te zetten, omdat die altijd zo gezellig zijn.”

Klompendans
Dat de vrijwilligers hun taak zeer serieus nemen, blijkt wel uit het gegeven dat elke rondleiding tot in de puntjes voorbereid wordt: “We stemmen de muziek af op het gezelschap. Chinese bezoekers zijn erg gecharmeerd van ‘De Klompendans’ omdat dat nummer wat Chinees aandoet. Verder draaien we ook oudere muziek van bijvoorbeeld het slavenkoor uit ‘Nabucco’, maar staat hier regelmatig ook moderne muziek op van Queen en Golden Earring.”

De ontstaansgeschiedenis van het Orgelmuseum ligt in 1927. In dat jaar opende de familie Bocken een feestzaal aan de Blinkerstestraat in Helmond. In dit pand – zaal Bocken genaamd – werd het Mortierorgel geplaatst en in januari 1928 werd het Gaudinorgel geplaatst. Deze installaties en de danszaal speelden een grote rol in het Helmondse uitgaansleven. Omdat de zaal steeds minder bezocht werd gingen de Bockens met nog andere dansorgels de kermissen af.

Naamsverandering
Om deze orgels te behouden, werd in 1966 een stichting opgericht in de vorm van ‘Het Helmonds Draaiorgel’. In 1972 kocht gemeente Helmond beide installaties urgels aan met de intentie om ze na restauratie aan de stichting te geven.

In eerste instantie bleven de orgels in Zaal Bocken staan om gerestaureerd te worden, maar uiteindelijk werd voor een andere locatie gekozen. Dat werd dus de voormalige Paterskerk aan de Molenstraat waar in 1975 de Helmondse Muziekhal werd geopend. In 1984 vond een naamsverandering plaats en werd ‘Het Helmonds Draaiorgelmuseum’ geboren.

Toekomst
De collectie werd uitgebreid, waardoor het museum moest verkassen naar de voormalige brandweerkazerne aan de Torenstraat. Deze locatie werd omgedoopt tot Gaviolizaal – een verwijzing naar uitvinder Anselmo Gavioli die het kartonnen draaiorgelboek bedacht.

Door nieuwbouwplannen werd de toekomst van het museum op die locatie erg onzeker. Om ervoor te zorgen dat alle draaiorgels in Helmond bleven, werd in 2013 de Stichting Draaiorgels Helmond opgericht. Het museum en de orgels vonden in 2020 een nieuw onderkomen in Loods20, een voormalige opslagloods van Van Gend & Loos naast Station Helmond.

Tekst: Frank van de Ven
Fotografie: Hans Choufoer