Een rijksmonument aan de Kasteel Traverse

Dit verhaal maakt deel uit van een serie. De verhalen worden geschreven door Hans Vogels van Heemkundekring Helmont. 

Na de vrede van Munster (1648), kwam de Lambertuskerk in handen van de Gereformeerde Kerk. Toen het gebouw in 1798 aan de Roomsen werd hergeven, zat de inmiddels Hervormde Gemeente zonder gebedshuis. Hun diensten vonden tijdelijk plaats aan de Wiel, in het huis van de dominee. Vanaf 1810 werd gebruik gemaakt van een kerkgebouw dat op de plek stond waar voorheen een Roomse schuurkerk had gestaan. In 1847 verrees daar een nieuwe kerk, naar een ontwerp van de uit Alem afkomstige architect Arnold van Veggel.

De kerk aan de Kasteel Traverse is een zogenaamde Waterstaatskerk. Hiermee worden Nederlandse kerken bedoeld die tussen 1824 en 1875 met steun van de landelijke overheid werden gebouwd. De creaties waren onderworpen aan de goedkeuring en controle van ingenieurs van het Ministerie van Waterstaat. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is het begrip Waterstaatskerk dus niet verbonden aan een bepaalde bouwwijze.

Het onderhavige perceel is ontworpen in neogotische stijl, een bouwkunst die is geïnspireerd op de middeleeuwse gotiek. De deuren en ramen hebben boogvormige traceringen en het tent- of puntdak is bedekt met lei in schubbendekking. Het gestukadoorde interieur heeft straalgewelven, boogfriezen en balustraden met boogvelden. De kerk is achthoekig uitgevoerd, heeft een koor met halfronde uitbouw en een middentoren. Het orgel werd geleverd door de firma Walcker uit Ludwigsburg, een stad in de Duitse deelstaat Baden-Württemberg, die ook een orgel voor de beroemde Sint Pieter in Rome bouwde. De voormalige kerk aan de voet van de Kasteeltuin is al jarenlang een beeldbepalend bouwwerk. Hei is door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed verheven tot Rijksmonument.

Historie

Het gebouw werd vanaf 1848 als gebedshuis gebruikt. In 1963 werd het aan de eredienst onttrokken, toen een nieuwe kerk aan de Sperwerstraat in gebruik werd genomen. Na een restauratie in 1969, werd het voormalige bedehuis voor diverse doeleinden gebruikt. In eerste instantie was er een schildersbedrijf in gevestigd, vanaf 1970 diende het als gemeentelijk archief. Op de benedenvloer was een houten hekwerk aangebracht, waarachter de archiefstukken stonden. Vóór die afscheiding verrichtten de bezoekers hun onderzoek en had de bibliothecaresse haar werkplek. Rond 1990 werd het gebouw verkocht aan de volgers van aartsbisschop Lefèvre, een geëxcommuniceerde van de katholieke kerk. Het genootschap dat zich Pius X noemt, wilde er erediensten volgens het oud-katholieke model gaan houden. Het gedachtegoed van de prelaat sloeg echter niet aan, tengevolge werd het pand opnieuw verkocht, deze keer aan de projectontwikkelaar Rhotley Investment B.V. een verhuurder van onroerend goed.

Dit bedrijf was een cliënt van advocaat Dubach, die op zoek was naar een geschikte accommodatie. Tot dan hield deze kantoor in een voormalige slagerij aan het Binderseind. Op initiatief van de bouwkundige bedrijven De Loods uit Griendtsveen en Van Bussel uit Nuenen, werd de kerk vertimmerd tot kantoor. Op 8 juli 1993 vond de officiële opening plaats door burgemeester Wim van Elk. Bij de vertimmering bleven de buitenmuren en ramen in de authentieke staat bewaard. De nieuwe binnenmuren steunen op palen, omdat verankering in de vloer vanwege de monumentale status niet is toegestaan. Hoewel het gebouw aan een drukke weg staat, is de geluidsoverlast binnen minimaal. Het pand is als kerk herkenbaar gebleven.

Het advocatenkantoor heeft er tot april 2007 kantoor gehouden, toen fuseerde het met Goorts & Coppens advocaten. Het pand bleef nog enige tijd als advocatenkantoor in gebruik, maar in 2011 besloot men te verhuizen naar het bedrijventerrein Groot Schooten. Nu is in het Rijksmonument All2Gether gevestigd, een dagbestedingcentrum waar mensen met een verstandelijke beperking, psychische klachten of een autisme, worden geholpen.

Het kerkgebouw van de Hervormde Gemeente aan de Kerkstraat/Kasteel Traverse. (Regionaal Historisch Centrum)

Interieur van de Hervormde Kerk met de statige kansel.

Deze foto is genomen in 1963.

(Regionaal Historisch Centrum)

Bronnen:

Regionaal Historisch Centrum.

Wikipedia de vrije encyclopedie.