Helmondse frietbakker evacueert Oekraïners uit oorlogsgebied

Twee frietbakkers besloten in 2022 om naar Oekraïne af te reizen om vluchtelingen te helpen die de oorlog in hun thuisland wilden ontvluchten. Wat begon als een eenmalige actie om mensen een hart onder de riem te steken, is uitgegroeid tot een grootschalige reddingsactie. De twee vrienden Franky van Hintum uit Helmond en Coen van Oosten uit Waspik begonnen met het uitdelen van friet, maar bieden ondertussen ook onderdak aan mensen en dieren in Oekraïne. Ze evacueerden 149 mensen vanaf het absolute front.

Het verhaal van Van Hintum en Van Oosten begon in 2022. Toen de vrienden de impact van de oorlog in Oekraïne op televisie zagen, besloten ze dat ze in actie moesten komen. “De beelden van die honderdduizenden mensen die de grens met Polen over kwamen, liet ons niet los. Van ons eigen geld hebben we de aanhanger aangekoppeld en zijn we naar de grens tussen Polen en Oekraïne gereden. Daar hebben we een week lang gratis friet en snacks uitgedeeld. De verhalen van de vluchtelingen raakten ons diep”, vertelt de Helmonder.

In eerste instantie was het plan om een keer friet uit te delen, maar het bleef niet bij een eenmalige actie. “Op een gegeven moment zijn we teruggegaan en besloten we stapsgewijs steeds verder Oekraïne in te gaan. Gaandeweg gingen we steeds verder het land in, totdat we echt bij het front van oorlogsgebieden kwamen”, zegt Van Hintum.

Veel meer
Naast het bakken en uitdelen van friet besloten de vrienden om meer te doen om Oekraïners te helpen. Uiteindelijk is er zelfs een stichting opgezet. Via ‘Franky and Coen into the breach’ bieden de frietbakkers humanitaire hulp. “De meeste mensen kennen ons als frietbakkers, maar we doen veel meer”, verduidelijkt de Helmonder.

Zo hebben Van Hintum en Van Oosten een eigen opvang voor mensen uit oorlogsgebieden opgezet in een voormalig hotel in Dnipro. Ook betaalden ze mee aan een operatiekamer in een ziekenhuis in Kiyiv en sturen ze hulpgoederen en generatoren naar Oekraïne. Het duo steunt ook weeshuizen en dierenopvangplekken. “Recent hebben we ook een gepantserde wagen aangeschaft waarmee mensen uit oorlogsgebieden gehaald kunnen worden”, weet hij.

Donaties
Als je precies wilt weten waar het tweetal mee bezig is in Oekraïne kun je op hun website terecht. Er worden continue video’s gedeeld van hun werkzaamheden. Ook zijn de vrienden in een documentaire te bewonderen. In ‘Patatje Oorlog’ dat geregisseerd werd door Pamela Sturhoofd en Jessica van Tijn kun je zien waar de Helmonder en zijn vriend mee bezig zijn: “De aandacht voor de documentaire heeft onze naamsbekendheid vergroot. Zo waren we zeker tien keer te gast in talkshows, waardoor we meer donaties binnenkregen. Daar is het ons om te doen, want we hebben donaties nodig om ons werk te kunnen doen.”

De documentaire is te huur op streamingdienst Pathé Thuis. De opbrengsten van elke stream gaan naar de stichting. Dat de docu wat losmaakt, blijkt wel uit de hoge waardering ervan: “We krijgen een 9,4 als kijkerswaardering op de website van Pathé Thuis. Van wat we begrepen hebben, is dat de hoogste beoordeling ooit voor een documentaire op dit platform. We zijn blij met ‘Patatje Oorlog’ want het geeft een goed beeld van wat we precies doen.”

Bescheiden
Lef kan Van Hintum en Van Oosten niet ontzegd worden. Je moet maar durven om naar de frontlinie te gaan om mensen te redden. De Helmonder blijft zeer bescheiden en zal zichzelf niet snel een held noemen. Wel beaamt hij dat hij een aantal angstige momenten heeft meegemaakt: “Op een gegeven moment zaten we in een restaurant te eten toen we een aanslag gepleegd werd. Een ballistische Iskander M raket raakte het pand, waardoor een groot deel van het gebouw werd weggevaagd. Meer dan zestig mensen braakten gewond en dertien personen kwamen om. Dat is heel heftig. Zeker als je nagaat dat er een aantal vrienden van ons omkwamen. We hebben geluk dat we het nog kunnen navertellen. De oorlog heeft ons zeker veranderd.”

De angst om dichter naar het front te gaan is verminderd. “Door alles wat we hebben meegemaakt, is er sprake van een soort gewenning. Ervaring heeft ons gehard. We hebben nu toestemming van de Oekraïense regering om dichter naar de frontlinie te gaan. In samenwerking met de politie en het leger kijken we of we steeds dichter bij de vuurlinie kunnen komen in de hoop mensen te kunnen evacueren. Dat is soms enorm spannend, want hoe dichter bij de frontlinie je komt des te lastiger het wordt om te communiceren. We schakelen over naar speciale walkietalkies waarmee we met elkaar in contact staan. Deze apparaten zorgen ervoor dat de vijand niet ontdekt dat we buitenlanders zijn. daarnaast geven ze onze exacte locatie niet prijs”, zegt Van Hintum.

Leven op het spel zetten
Die walkietalkies werken met speciale frequenties die niet door de vijand opgepikt kunnen worden. “Als er drones zijn, kunnen ze ons niet vinden. We hebben ook een speciale ‘jammer’. Dat apparaat zorgt ervoor dat dropdrones (drones met projectielen. red) of kamikaze drones onbestuurbaar worden en dus neerstorten. De ‘jammer’ werkt alleen bij radiografisch bestuurbare drones. Mocht je ontdekt worden, wordt het spannend en moet je uitkijken voor projectielen. Hoe dichterbij de frontlinie des te groter het gevaar. Vanaf 20 kilometer van de frontlinie verdubbelt het risico per kilometer. Dus op negen kilometer van de frontlinie is het risico geraakt te worden dubbel zo groot als wanneer je tien kilometer van het gevarengebied bent.”

Een gepantserde auto moet mensen uit de frontlinie halen. De Helmonder praat er heel nuchter over: “Of ik mijn leven op het spel zet? Sommige momenten zijn zeker spannend, maar dat zijn korte momenten. Het is niet de hele tijd levensgevaarlijk. Dat geldt ook voor het leven in onze opvang in Dnipro. Op de meeste momenten lijkt het net alsof je aan het normale leven deelneemt. De economie draait gewoon door en iedereen heeft elektriciteit. Pas als een luchtalarm klinkt en blijkt dat er bijvoorbeeld een raket of een serie drones onze kant opkomt, verandert het leven op slag.”

Beetje dubbel
Het is alweer een tijdje geleden dat de documentaire is opgenomen, zegt de Helmond: “In de tussentijd is er veel gebeurd. De situatie hier is nog extremer geworden. Of er een vervolg inzit? Dat denk ik wel. Het is een beetje dubbel: de camera bemoeilijkt onze werkzaamheden, maar zorgt tegelijkertijd voor meer aandacht. Meer aandacht betekent meer donaties.”

De vrienden hebben inmiddels ruim 149 mensen geëvacueerd vanaf het absolute front. “Misschien nog wel iets meer. De personen die we telden, zijn hier in elk geval niet zelf komen aanlopen”, besluit Van Hintum nuchter.

Je kunt de documentaire ‘Patatje Oorlog’ hier huren.

Foto’s: Franky and Coen into the breach