Indië-herdenking: “Wat (groot)ouders niet zeggen, weet google wel”

Een intiem samenzijn van Indische Nederlanders en Molukkers en presentatie van het ontwerp voor een gezamenlijk Helmonds Indië-monument; muziek, meeslepende toespraken en zelfs applaus. Dat laatste gebeurde nog nooit tijdens een Indië-herdenking in Helmond. 130 mensen waren maandagavond getuige van de bijzondere bijeenkomst in de Cacaofabriek in Helmond.

Twee Amerikaanse atoombommen dwongen Japan op 15 augustus 1945 tot capitulatie. De oorlog in Zuidoost-Azië en de bezetting van Nederlands-Indië waren voorbij. Tijdens de herdenking in Helmond, maar ook bij de landelijke herdenking dinsdag in Den Haag, worden alle Japanse slachtoffers van oorlogsgeweld, honger, dwangarbeid, en terreur herdacht.

Tweeduizend oorlogsverhalen

“In Helmond zijn tweeduizend Indische oorlogsverhalen te vinden”, vertelt burgemeester Elly Blanksma in haar toespraak. Ze doelt daarmee op het aantal mensen van Indische en Molukse komaf in Helmond. “Elke herinnering telt. Erkenning en herkenning, daar draait het om.” Ze verheugt zich op de komst van een Indisch-Moluks monument dat volgend jaar in stadspark De Warande moet komen. Het ontwerp is tijdens de bijeenkomst al te zien op een groot beeldscherm, maar de financiering van het kunstwerk is nog niet rond. Er wordt nu geld ingezameld, onder meer via de speciale website: https://www.indie-herdenking-helmond.nl/.

De toespraak van burgemeester Blanksma leidt tot applaus van de aanwezigen. “In de handen klappen is nog niet eerder voorgekomen tijdens een herdenking in Helmond”, bekent Inge Dümpel, vaste organisator van de bijeenkomst. “Maar luister, ik zie het wel als een compliment.”

Sporen van verdriet

Andere sprekers kregen later op de avond ook nog applaus. Zoals Rocky Tuhuteru, bij een breed publiek bekend als oud-presentator op radio en televisie. Zijn warme stem zet hij tegenwoordig in voor Molukse én Indische mensen als directeur van Stichting Pelita. Hij benadrukt dat de oorlogservaringen van Molukkers en Indische Nederlanders weliswaar niet gelijk zijn, maar dat de sporen van verdriet (om de gevallenen) overeenkomen.

Gevoeligheden en overeenkomsten

“Er zijn gevoeligheden binnen de twee gemeenschappen, maar we hebben meer gemeen dan gedacht. We delen ons verleden, toekomst en onze culturele bagage. U bent Nederlander, maar vooral ook Indische Nederlander of Molukker”, zo houdt hij de aanwezigen voor. “Wij kunnen gelukkig zelf bepalen wie we zijn.” Tuhuteru is enthousiast over het aangekondigde monument dat de gemeenschappen verder bij elkaar brengt; “Ik kom terug voor de onthulling”, zo belooft hij.

Zoektocht naar overgrootvader

Ook de 14-jarige Jalaine van Halder, telg van de vierde generatie van een Moluks Helmonds gezin, krijgt de handen van het publiek op elkaar. Ze vertelt over haar zoektocht naar het verhaal van haar overgrootvader, die diende als KNIL-militair in het Nederlandse leger. Hij kwam niet in actie tijdens de oorlog, maar wel tijdens de politionele acties tussen 1945 en 1948. In 1951 kwam hij naar Nederland en verbleef hij met zijn familie in vier verschillende Molukse woonoorden in Nederland; het laatste was het kamp in Nistelrode.

Jalaine weet inmiddels dat haar overgrootvader een gezellige man was die van muziek hield. Toch zijn er nog veel onbeantwoorde vragen over zijn verleden en daarom gaat haar zoektocht door naar informatie over de man die maar 58 jaar oud werd.

PTSS

Inge Dümpel weet als geen ander dat de eerste generaties de gruwelijke verhalen die ze hadden meegemaakt, niet konden vertellen. “De slachtoffers hadden posttraumatische stressstoornissen en zwegen vaak over het verleden. Maar gelukkig weet google tegenwoordig wél wat onze ouders en grootouders niet wilden zeggen.”