Lucas Gassel onder een vergrootglas

Het Lucas Gassel Genootschap Helmond presenteert de Gassellezing 2022 als begin van een traditie. Rechtshistoricus en iconograaf Jan van Hoek is bereid om zijn onderzoeksresultaten naar enkele werken van de Helmondse 16^eeeuwse meester-schilder openbaar te maken. Hij doet dat aan de hand van een uitgebreide presentatie op dinsdag 31 mei om 20.00 uur in de bibliotheek van Helmond. De toegang is gratis, aanmelding is niet nodig, de  deur aan het Piet Blomplein is vanaf 19.30 uur open.

Jan van Hoek (Goirle 1942), de zoon van beeldend kunstenaar Luc van Hoek, studeerde rechten aan de Rijks Universiteit Utrecht. Mede geïnspireerd door werken over iconografie in de bibliotheek van zijn vader, schreef hij een scriptie over de doorlopende illustratie van het 13^e-eeuwse rechtsboek de Saksenspiegel. Dat bevorderde een aanstelling als universitair docent in de rechtsgeschiedenis, met als hoofdopdracht bijdragen aan het onderwijs in het Romeinse recht. Hij promoveerde later op het onderwerp van zijn scriptie, waardoor hij docent werd in Germaans recht (“Oud-vaderlandsch recht”) als Romeins recht. Ook voor Canoniek (kerkelijk) recht ging hij niet uit de weg. Aan de universiteiten van Utrecht, de VU te Amsterdam en de Erasmusuniversiteit van Rotterdam kreeg hij steeds meer ruimte voor het beoefenen van “rechtsiconografie”.  De studenten moesten tijdens zijn colleges over een sterke maag beschikken omdat het “bloed van het scherm spatte”, aldus de rechtshistoricus.

Nader onderzoek

Jaren nadat hij met pensioen was gegaan, werd hij aangenaam verrast door de rijke iconografie van 16^e-eeuwse landschapsschilders zoals Joachim Patinir, Herri met de Bles en Lucas Gassel,  de wegbereiders voor Pieter Bruegel.

De activiteiten rond het Lucas Gasseljaar in Helmond zetten Van Hoek aan tot nader onderzoek van enkele werken van de Helmondse meester, waaronder De kopermijn en De Terugkeer van de verloren zoon. Deze zijn tot aan het jubileumjaar in 2019 voornamelijk kunsthistorisch onderzocht. Jan van Hoek is als rechtshistoricus tastend aan de slag gegaan met de scènes binnen de landschappen en heeft verrassende ontdekkingen gedaan die verband hielden met politieke gebeurtenissen, historische feiten en de rechtsgang in Gassels tijd. De Helmonder lijkt een verspieder te zijn geweest die voor stille opdrachtgevers, waaronder mogelijk regentes Maria van Hongarije,  spannende zaken in beeld bracht. De geheim agent met schetsboek en potlood kan dat gedaan hebben gedurende de  jaren waarin we niets van hem hebben vernomen. Jan van Hoek wil laten zien welke uitleg van Gassels werken er dan mogelijk is.

Benieuwd naar het geheim achter Gassels ijsvogel, de relatie tussen de Brusselse landvoogdes en de Helmondse schilder en de betekenis van zijn naam op de rotsen?