Rijk springt met miljoenen euro’s bij om saneringskosten Helmondse PFAS-vervuiling te dekken

De kosten van de PFAS-vervuiling in Helmond lopen flink in de papieren en bedragen naar schatting 10.422.007 euro in totaal. Vanuit het Rijk wordt in de periode 2024 tot 2028 een bedrag van 7.842.96 euro vrijgemaakt voor een saneringsplan. In eerste instantie wordt de rekening neergelegd bij de curator van het failliet verklaarde Custom Powders en bij Chemours. Mochten die partijen niet kunnen betalen, biedt de steun vanuit het Rijk soelaas stelt gemeente Helmond in een raadsinformatiebrief.

Op maandag 17 februari ontving de gemeente van het Rijk de laatste definitieve toezegging voor een uitkering voor een saneringsplan. Het gaat om een totaalbedrag van 8.766.557 euro. Gemeente Helmond trekt met andere gemeenten die te maken hebben met PFAS-vervuiling op. Deze samenwerking moet uiteindelijk tot een PFAS-verbod leiden en voor een wettelijke regelgeving zorgen.

In Helmond is sprake van PFAS-verontreiniging. In 2017 werd de PFAS-stof GenX aangetroffen in de rivier de Merwede. De bron van die vervuiling lag in Helmond, want het was het bedrijf Custom Powders. Deze Helmondse onderneming bleek sinds 2012 GenX-houdende natte teflon te drogen voor de Chemours-fabriek in Dordrecht. Bij het drogen van teflon is PFAS-houdende waterdamp via de schoorsteen de lucht ingegaan.

Risicobeoordeling
Deze damp leidde tot de verontreiniging van bodem en oppervlaktewater met PFAS. De uitstoot van GenX stopte begin 2018 direct. Het college heeft toen maatwerkvoorschriften opgelegd. Daarmee werd het verwerken van PFAS-houdende producten verboden. Uiteindelijk besloot Custom Powders om geen werkzaamheden meer voor Chemours uit te voeren.

Uit bodemonderzoek bleek dat in delen van Helmond sprake is van een overschrijding van de zogenaamde interventiewaarden voor PFAS. Op grond van de Wet bodembescherming is dat aanleiding om een risicobeoordeling uit te voeren. Uit die beoordeling bleek dat geen sprake is van directe risico’s voor mens, plant en dier. In een formeel besluit zijn de uitkomsten van deze risicobeoordeling vastgelegd en is besloten om bodemsanering uit te voeren.

Bodemsaneringsplan
Er is sprake van een verspreiding van PFAS via het grondwater wat op lange termijn voor risico’s voor mens, plant of dier kan leiden. Daarom besloot het college in mei 2021 dat Custom Powders deze grondwaterverspreidingsrisico’s moest wegnemen door een bodemsaneringsplan op te stellen. Het Helmondse bedrijf ging tegen dat besluit in beroep gegaan bij de Raad van State, maar dat beroep werd in april 2023 afgewezen.

De gezondheidskundige advieswaarden voor PFAS werden in de tussentijd aangepast en zijn strenger geworden. Dat zorgde ervoor dat het RIVM haar oordeel moest herzien over de risico’s van het eten van gewassen uit het volkstuinencomplex aan de Sluisdijk. Dat complex ligt op circa 450 meter afstand van Custom Powders. Dit had ook tot gevolg dat het college extra bodem- en gewasonderzoek moest uitvoeren in de Delta volkstuinen aan de Griftstraat die op een afstand van circa 1100 meter van Custom Powders liggen.

Sanering Sluisdijk
Naar aanleiding van de verstrengde risicobeoordeling door het RIVM besloot het college om het complex aan de Sluisdijk alsnog te saneren. Vanwege de lopende beroepszaak was het niet aannemelijk dat Custom Powders die sanering al zou gaan voorbereiden. Omdat de verwachting was dat de rechtszaak jaren kon gaan duren, en de gemeente de volkstuinen niet zo lang wilde sluiten, is alvast een deelsanering uitgevoerd bij het volkstuinencomplex. Deze sanering is afgerond in mei 2023.

De rest van de bodemsanering moet door Custom Powders worden uitgevoerd. Dat Helmondse bedrijf maakte daarvoor een saneringsplan. Dat plan werd afgekeurd door het college, omdat het slechts een deelsanering was. De onderneming moest namelijk het hele gebied dat met bodemverontreiniging te maken had, aanpakken.

Onvoldoende geld
Ook werd er in dit plan zonder enige onderbouwing vanuit gegaan dat het niet nodig was om verdere verspreiding van PFAS-stoffen te beperken. Na het faillissement van Custom Powders in 2024 besloot de gemeente om zelf te saneren. In de failliete boedel van de Helmondse onderneming is onvoldoende geld opzij gezet voor de sanering.

De curator kan de rest van de sanering dus niet zelf uitvoeren. Dat houdt in dat de gemeente zelf met een oplossing moet komen. Zodra er een (concept)saneringsplan klaarligt, worden afspraken met de curator gemaakt over de sanering en zijn bijdrage in de kosten. Het Rijk springt dus bij.

Lees ook: Vier Helmondse politieke partijen eisen verduidelijking PFAS-dossier

Foto: Dit is Helmond