Un Hellemonds Kwèèkuurtje vol mi nunhauwp lol

‘Kom d’r gezellig bij zitten tijdens het Hellemonds kwèèkuurtje!’, nodigt Bibliotheek Helmond-Peel iedereen uit bij hun activiteiten voor volwassenen deze zomer. En dat liet Dit is Helmond zich geen twee keer zeggen. Dus waren ze erbij op donderdagochtend 24 juli. En meer mensen waren nieuwsgierig naar de 3e bijeenkomst van het kwèèkuurtje. Met dit keer als onderwerp ‘De toekomst van het Hellemonds dialekt’.

Zes donderdagochtenden van 10.30 tot 11.30 uur zorgt Haw ut Hellemonds tijdens het Kwèèkuurtje aan de ontmoettafel of in de podiumruimte van de Bieb voor een gesprek in het Helmonds dialect. Elke week een ander thema, maar zeker geen ingewikkeld programma. Het blijkt een gesprek waar voor iedereen ruimte is om, vooral in het Helmonds, te kletsen en verhalen te delen. Gewoon voor de gezelligheid en de sfeer.

Het ene Hellemonds is het andere niet
Dat Hellemonds een echte spreektaal is, blijkt als men elkaar vraagt hoe je nou een typisch Helmonds woord uitspreekt of schrijft. Het dialect is echt lokaal te noemen. Zo lokaal dat in Helmond zelf discussie is over hoe je een woord uitspreekt. Initiator van het uurtje, Jan-Pieter Klumpers, legt uit dat er altijd wel een verschil is geweest per wijk. “In de ene wijk spreken ze een woord net met een andere klank uit dan de andere wijk. Dus wordt het ook anders geschreven.”

‘Troane die ge pist, hoeve nie geskrewt te worre’
En komen meteen een paar echte Helmondse knallers naar boven. In Helmond beginnen heel veel woorden met een ‘N’. Nunaap of naap is bevoorbeelt nunopendeur. Daarnaast willen we in Helmond graag de ‘sk’ en ‘sch’ verwisselen. In Helmond gaat men namelijk naar skool op ne schoeter. De ‘E’ wordt nogal uitgerekt, liefst ‘naar links’. Kweken is echt iets totaal anders dan kwèèken. De oorzaak waarom het dialect kan verschillen per gebied of zelfs per persoon komt volgens Jan-Pieter doordat Helmond een echte arbeidersstad was en is. “Door de textielindustrie zijn in het verleden veel mensen uit andere steden naar Helmond gekomen. Zij brachten allemaal weer wat nieuws in de spreektaal in Helmond. In de ene wijk is het daarom ‘portje’ en in de andere wijk ‘purtje’.”

‘Nie lulle mar poetse’
Haw Ut Hellemonds, een groep mensen die het dialect koestert en uitdraagt, is al jaren bezig om op allerlei manieren te proberen het Helmonds levend te houden. “Mar ja, ge mèrrekt wel dè der nie veul mense mir echt Hellemonds lalle”, zeggen de deelnemers. “Inderdaad hoor je op straat steeds minder mensen volledig in het oude Helmonds praten. Daarvoor moet je vooral bij de oudere inwoners zijn. Gelukkig is gemeente Helmond bezig om een plek te zoeken voor de Helmondse cultuur en het Helmondse dialect”, geeft de groep aan. “In de raad is vastgesteld dat ze het Helmonds erfgoed willen uitdragen. Daarom is een projectgroep opgericht om allerlei nieuwe acties op te zetten met Helmond en het dialect als basis. Eén van de komende activiteiten is dat omleidingsborden en gemeenteborden ook in het Hellemonds geplaatst zullen worden.”

‘Skeuf mar an’
Iedereen is welkom om aan te schuiven, als je het maar leuk vindt om in dialect te praten of mee wilt luisteren. Het Kwèèkuurtje in de Bieb wordt nog gehouden op 31 juli, 7 augustus en 14 augustus. Met onderwerpen als Hellemondse skèltname, Hellemond vruuger en naw en ut Skônste plèkske van Hellemond. De bijeenkomsten zijn gratis, aanmelden is niet nodig. ‘Mar méédoen tuurlijk wel!” Meer informatie over Haw ut Hellemonds vind je op hun Facebook, via deze link.

Foto’s: Hans Choufoer