Wandkleed haakt in op slavernijverleden van Helmond  

Museum Helmond vraagt aandacht voor het slavernijverleden van de stad. Het project ‘Draden van ons Nederlandse slavernijverleden’ moet mensen volgens senior curator Nikkie Herberigs laten nadenken over ons koloniale verleden. Door gezamenlijk aan een wandkleed te werken, hoopt de organisatie meer begrip en aandacht voor dit onderwerp te creëren. “Slavernij is van alle tijden en daar mogen we onze ogen niet voor sluiten.” 

Herberigs is blij dat ‘Draden van ons Nederlandse slavernijverleden’ naar Helmond komt. Dit initiatief komt oorspronkelijk uit Groningen en bleek zo’n groot succes dat het nu verder uitgerold wordt door heel Nederland. Inmiddels zijn er bijvoorbeeld al kleden gemaakt in Utrecht, Zeeland, Groningen en Overijssel. “Het project is bedacht door Ricardo Burgzorg. Er wordt door een groep mensen aan een groot wandkleed gewerkt dat in het thema van koloniale slavernij staat. Het doel ervan is om mensen meer bewust te maken van de rol die provincies – in dit geval dus Brabant – speelden op het vlak van de koloniale slavernijgeschiedenis”, stelt de senior curator.

Het project werd in het begin met enige scepsis ontvangen toen Burgzorg het voor het eerst presenteerde in Groningen. “Veel mensen uit die provincie dachten dat koloniale slavernij iets was van andere provincies en dat het niet direct bij hun eigen geschiedenis hoorde”, zegt ze. “Tijdens het maken van het wandkleed kwam het besef dat ook Groningen deel uitmaakt van de slavernijgeschiedenis. Het project zorgde voor meer kennis en bewustwording. Daarom is besloten om ‘Draden van ons Slavernijverleden’ uit te rollen door heel Nederland.”

Slavenschepen
Museum Helmond besteedt veel aandacht aan het slavernijverleden van de stad. “Zo hebben we de rol van enkele kasteelheren onderzocht”, zegt Herberigs. “Op een gegeven moment kwamen we uit bij Carel Frederik Wesselman (1746 – 1825) die zich heer van Helmond noemde. Hij was samen met zijn broer Daniel Cornelis Wesselman (in)direct betrokken bij de koloniale slavernij.”

Wesselmans broer was namelijk verantwoordelijk voor het inladen van koopvaardijschepen. In 1785 vertrok een schip van hem. ”Dit vaartuig, dat de Neptunus heette, vervoerde veel totslaafgemaakten die uiteindelijk in opstand kwamen. Op een gegeven moment vatte dat schip vlam. Waarschijnlijk doordat de totslaafgemaakten het opbliezen. De opstand op de Neptunes werd uiteindelijk een van de grootste opstanden van totslaafgemaakten die we kennen”, zegt ze.

Aan het denken zetten
De insteek van het project is om mensen aan het denken te zetten. “Het maken van het kleed vereist veel concentratie. Het is geen project dat je kunt afraffelen. Tijdens het maakproces word je je meer bewust van het koloniale verleden van ons land. Je leert meer over de geschiedenis en het aandeel van Brabant. Voor veel mensen is dat misschien een eyeopener.”

Het kleed voor Helmond is ontworpen door de Eindhovense kunstenaar Victor Sonna. Hij ontwierp een raamwerk dat door Helmonders ingevuld mag worden. “Dat betekent dat mensen mogen borduren, tuften, quilten, weven, flossen of needle punchen. Er zijn verschillende technieken die je mag gebruiken”, zegt de senior curator.

Creativiteit
In andere provincies wordt voornamelijk ingezet op borduren, quilten en tuften, stelt Herberigs: “Als textielprovincie willen we meer creativiteit in het wandkleed aanbrengen. Iedereen die interesse heeft om mee te doen is welkom. We gaan ervan uit dat jongeren ook inhaken en komen helpen. We willen zoveel mogelijk mensen bereiken. Dat is dan ook een van de redenen waarom we meerdere technieken inzetten. Het is ook de bedoeling om mensen uit hun comfortzone te halen en nieuwe dingen te leren.”

De insteek is laagdrempelig. Mocht je mee willen doen, dan leer je in een workshop wat je moet doen. Ook in Helmond is enige scepsis over het slavernijverleden. Het is volgens Herberigs belangrijk om oog te hebben voor onze koloniale geschiedenis. Veel mensen lijden daar nog steeds onder volgens de senior curator: “In veel gesprekken met nazaten van totslaafgemaakten merk ik dat veel mensen nog met vragen zitten. De geschiedenis werkt nog steeds door.”

Generaties lang
Deze zoektocht naar de roots van hun voorouders duurt generaties en antwoorden zijn er nog niet altijd. “Daarnaast is het slavernijverleden niet alleen de geschiedenis van totslaafgemaakten, maar van alle Nederlanders. We hebben onze welvaart deels te danken aan mensen die uitgebuit zijn tijdens ons gedeelde koloniale verleden”, zegt ze.

Het is nog steeds een actueel thema. “Slavernij is van alle tijden en daar mogen we onze ogen niet voor sluiten. Veel mensen hebben eronder geleden”, stelt Herberigs.

Kunststuk
Je kunt je nu al aanmelden om mee te werken aan het wandkleed door je in te schrijven voor een gratis workshop. “We werken op donder- en zaterdagen aan het kleed. Je kunt ook een deel meenemen om thuis verder aan te werken.”

Op 1 juli is er een evenement rond het Helmonds slavernijverleden. Het kleed wordt in Museum Helmond tentoongesteld, waarna het naar het TextielMuseum in Tilburg gaat. Daar wordt het uiteindelijk samengevoegd met kleden uit Tilburg, Breda en Eindhoven. “Uiteindelijk levert dat een 35 meter lang wandkleed op. Onze hoop is dat we dit hele kunststuk ook naar Helmond kunnen brengen”, besluit de senior curator.

Foto’s: Museum Helmond