Wintersterfte Helmondse honingbijen nog onduidelijk

Uit recente cijfers van Wageningen Universiteit & Research (WUR) blijkt dat ruim een kwart (25,6%) van de Nederlandse bijenvolken de winter van 2022/2023 niet heeft overleefd. Daarmee is de wintersterfte het hoogst sinds jaren. Wel lopen de cijfers sterk uiteen. Zo heeft de ene imker 0% verlies en een andere 100% verlies. Hoe de cijfers liggen bij de imkers in de regio Helmond, is op dit moment nog niet duidelijk.

Ook geografisch zijn er grote verschillen in verlies. De belangrijkste oorzaken voor de bijensterfte zijn de parasiet ‘Varroamijt’ en de afwezigheid van voldoende voer (nectar en stuifmeel) in het volk. Hoe de situatie is bij de imkers in de regio Helmond, is op dit moment nog niet duidelijk. Daarvoor is verder onderzoek nodig. Op dit moment analyseert WUR de enquêtegegevens. De uitkomsten kunnen helpen bij de vraag hoe imkers de bijensterfte tegen kunnen gaan. De resultaten worden later dit jaar verwacht.

Kennis over bijenhouden

Er zijn veel factoren van invloed op de gezondheid van een bijenvolk. Maar in enkele gevallen is het onvermijdelijk dat een bijenvolk ten onder gaat. Belangrijk is wel dat de bijenhouder voldoende kennis heeft van de gezondheid van zijn of haar bijen en het drachtgebied rondom de bijenstal. Want met die kennis kan de imker de situatie nu en in de toekomst verbeteren. Daarom roept de Nederlandse Bijenhoudersvereniging (NBV) imkers op om cursussen en nascholingsdagen te volgen en zich te blijven verdiepen in de actuele ontwikkelingen.

Drachtverbetering

Een tekort aan voedsel is voor honingbijen en bijen een belangrijke reden van sterfte. Onvoldoende voedsel in de winter geeft problemen voor de kwaliteit van de larven en jonge bijen en de energievoorziening van het bijenvolk. Met als gevolg verhongering of verkleumen door de kou. Imkers horen de volken aan het einde van het seizoen op sterkte en gezondheid in te kunnen schatten. En de bijen uiterlijk voor half september van voldoende voedsel te voorzien. Dit kan deels door middel van het bijvoeren van een suikeroplossing. Maar ook voldoende en een gevarieerd aanbod van stuifmeel in de zomer en het vroege najaar is essentieel voor de gezondheid van de winterbijen.

Het voedselaanbod (kwaliteit en kwantiteit) voor bijen loopt sterk terug door o.a. habitatverlies. Maar ook door vergrassing, stikstofdepositie en klimaatverandering. Samenwerkingen met partners als natuurbeheerders en overheden moeten het tij keren. Uiteraard kun je zelf ook iets doen door bijvoorbeeld je eigen tuin of balkon te vergroenen door bijvriendelijke planten aan te planten.

Plagen en ziekten

Andere oorzaken voor de sterfte zijn plagen en ziekten. Honingbijen worden geteisterd door parasieten zoals de Varroamijt. De bijenhouder kan deze parasiet onder meer bestrijden door het toedienen van natuurlijke beschermingsmiddelen. Onbehandelde volken starten meestal met zwakkere bijen aan de winterperiode. Daardoor is de kans op uitval tijdens de winter groter. De NBV adviseert imkers dan ook om in principe het door WUR opgestelde 3-gangen menu te volgen. Het niet-behandelen van bijenvolken tegen de Varroamijt is mogelijk, maar daar is wel voldoende kennis en monitoring van de gezondheid van het volk voor nodig. De NBV biedt haar leden kennis en ondersteuning om de bijengezondheid te optimaliseren en hierin afgewogen keuzes te kunnen maken.

Andere mogelijke factoren

Op dit moment is het nog niet zeker welke andere factoren een doorslaggevende rol spelen in de wintersterfte. Hierbij kun je denken aan de wisselvalligheid in temperaturen, waarbij het kwik rond de jaarwisseling op plaatsen in het land boven 16° Celsius kwam. Deze weersinvloeden hebben direct een relatie tot de aanwezigheid van broed in het volk. Maar ook in de mate waarin de Varroamijt kan floreren. Ook hier adviseert NBV de bijenhouder om actief de volken door het jaar heen te monitoren en te handelen zo gauw dit nodig is.

Gecertificeerd bijenhouder

De NBV biedt als landelijke vereniging diverse cursussen aan voor de beginnende én de gevorderde imker. Door het behalen van een NBV-diploma vergroot de imker zijn kennis over de bijen en verkleint hij hiermee de kans op wintersterfte.