Zelfhulpgroepen bieden geen advies, wel luisterend oor

Als je worstelt met problemen zoals toxische relaties, niet-aangeboren hersenletsel (NAH) of een verslaving, is het fijn als je met lotgenoten kunt praten. In zogenaamde zelfhulpgroepen kunnen mensen die met deze problemen kampen – of hun naasten – hun verhaal kwijt. Deze bijeenkomsten worden ook in Helmond zonder inmenging van hulpverleners opgezet. Maud Douven is ondersteuner binnen stichting Zelfhulp Netwerk: “Soms heb je geen behoefte aan ongevraagd advies, maar is een luisterend oor meer dan genoeg.”

In Helmond starten drie groepen. ‘Nu ben ik’ is voor ouders van kinderen van zestien jaar en ouder die met psychische problemen kampen. ‘NAH Trefpunt Helmond’ is voor mensen met NAH en ‘Liefdesbang’ is een groep voor mensen die in een toxische relatie zitten. “De groepen zijn gratis toegankelijk. Alleen voor de koffie en thee moet betaald worden”, verduidelijkt Douven.

Het Zelfhulp Netwerk bestaat sinds 1990 en is door een ervaringsdeskundige – Joke de Haas – opgezet, zegt Douven: “Ze was dertig jaar geleden tijdelijk opgenomen wegens geestelijke problemen. Toen ze zich beter voelde, ontdekte ze dat ze naast de hulp van professionals vooral veel steun vond bij lotgenoten. Op haar zolderkamertje besloot ze om samen te komen met gelijkgestemden, zodat iedereen zijn of haar ervaringen kon delen en verwerken.”

Behoefte
De visie van De Haas resulteerde in een netwerk dat in Zuidoost-Brabant actief is. De zelfhulpgroepen zijn in negen gemeenten actief die daarvoor subsidie krijgen. Someren, Asten en Helmond behoren daartoe. Het is belangrijk dat de groepen vanuit een behoefte ontstaan. “Mensen die met dezelfde problematiek te maken hebben, weten hoe het is om in een bepaalde situatie te zitten waar weinig mensen mee te maken hebben. Soms heb je geen behoefte aan ongevraagd advies, maar is een luisterend oor meer dan genoeg.”

Er zijn 130 verschillende zelfhulpgroepen. Dat aantal loopt op. Er is volgens Douven zeker behoefte aan deze bijeenkomsten: “Mensen die geen kind hebben verloren, niet in een toxische relatie zaten of verslaafd zijn (geweest), weten niet hoe het voelt om in zo’n situatie te zitten. Als je met gelijkgestemden kunt praten, helpt dat bij het verwerkingsproces. Er worden geen tips en ongevraagde adviezen gedeeld, maar vooral geluisterd. Dit zijn zeker geen klaagclubjes.”

Vier soorten
Er zijn vier soorten zelfhulpgroepen. Je hebt groepen rondom verslaving, verslaving, geestelijke gezondheid, lichamelijke gezondheid en overige. “Bij de groep verslavingen doorlopen veel mensen het twaalf stappenprogramma. Dat traject wordt wereldwijd ingezet en met succes”, legt de ondersteuner uit. “Bij groep twee heb je te maken met bijvoorbeeld mensen met borderline, angststoornissen en bipolaire stoornissen. Er zit geen limiet aan dit thema. Bij de derde groep draait het om mensen met NAH, Parkinson en longcovid.”

Er zijn open, halfopen en gesloten groepen. Onder de open groepen worden groepen verstaan waarbij je vrijwel direct kunt aansluiten. Vooral voor de verslavingszorg zijn die er genoeg. “Je kunt bij wijze van spreken op dezelfde avond van je aanvraag bij een AA-groep terecht. Bij halfopen groepen vindt er vooraf een intakegesprekje plaats waarna je bij een match aan kunt sluiten. Dat gaat over het algemeen vrij snel.”

Gelijkwaardigheid als basis
De stichting faciliteert de ruimte waar de bijeenkomsten plaatsvinden en helpt bij het opzetten van nieuwe groepen. De zelfhulpgroepen werken volledig autonoom en zijn zelfsturend. “Als iemand een groep wil opzetten, kunnen we een training bieden waarin mensen leren hoe ze als gespreksbegeleider en contactpersoon kunnen optreden. Het is wel belangrijk dat er sprake is van gelijkwaardigheid. Je komt wat halen en brengen.”

De grootste uitdaging waar Douven tegen aanloopt, is het creëren van naamsbekendheid. “Mensen moeten wel weten dat deze groepen bestaan. Als je niet weet dat deze groepen er zijn, kun je ook niet besluiten of je er wel of niet heengaat. Zo simpel is het. Wat we heel belangrijk vinden, is om te laten weten dat er geen taboe op deze groepen hoeft te zijn”, besluit ze.