Dialectdatabase is letterlijk een “woordenschat”

Hoewel het dialect langzaamaan verdwijnt, zorgt online netwerk Brabanders en hun Taal ervoor dat er zoveel mogelijk dialectwoorden bewaard blijven. Deze voor specifieke gemeenten kenmerkende woorden slaat men op in een online platform. Er staan bijvoorbeeld 4200 ‘Hellemondse’ begrippen in de database. Iedereen die meer wil weten over een specifiek woord kan terecht bij de Database van de Zuidelijk-Nederlandse Dialecten. Op 15 mei is er een online programma waarin Projectleider dialecten Veronique De Tier van het Instituut voor de Nederlandse Taal de werking van deze kennisbank uitlegt: “Je moet de database zien als een soort schatkist.”

De online-bijeenkomst is georganiseerd door het online netwerk Brabanders en hun Taal. Het doel van de organisatie is om het Brabants dialect levend te houden. Zo worden er bijvoorbeeld verschillende activiteiten georganiseerd zoals de online bijeenkomsten.

Tijdens de online-bijeenkomst op 15 mei wordt op een laagdrempelige manier informatie gegeven over de verschillende Brabantse dialecten in de Database van de Zuidelijk-Nederlandse Dialecten. “Deze gratis bijeenkomst is toegankelijk voor iedereen met een passie voor het Brabants dialect”, verduidelijkt De Tier.

Reikwijdte dialect
In de praktijk zijn de bijeenkomsten vooral interessant voor mensen die zich actief bezighouden met hun dialect en bijvoorbeeld lid zijn van een lokale dialectgroep, stelt de onderzoeker: “Wanneer leden van de heemkundekring dieper in een bepaald dialect willen duiken, helpt de Database van de Zuidelijk-Nederlandse Dialecten daarbij.”

Het is zelfs mogelijk om een soort kaart uit te printen waarop de geografische verspreiding van dialectwoorden te zien is. Hoe je daarmee begint, leer je tijdens de bijeenkomst.

Geen overbodige luxe
Er is veel mogelijk met de database. Zoveel zelfs dat een speciale bijeenkomst om alles uit te leggen geen overbodige luxe is. Je komt te weten hoe je kunt zoeken naar een speciaal streekdialect.

“Stel dat je een Helmonds dialectwoordenboek wilt opstellen, maar niet weet waar je moet beginnen. Hoe fijn is het dan dat je niet de hele database moet doorspitten om te vinden wat je zoekt? Je kunt gericht op plaatsnaam zoeken.”

Hellemonds
In de database zijn verschillende dialecten uit Nederland en Vlaanderen opgenomen. Onderzoekers van Nederlandse en Vlaamse universiteiten ontwikkelden de kennisbank. Zo hielpen Radboud Universiteit Nijmegen en Universiteit Gent en KU Leuven sinds de jaren 60 mee aan de totstandkoming van de dialectwoordenboeken.

Je kunt zoals gezegd op plaats zoeken als je een bepaald soort dialect zoekt. “Wanneer je ‘Helmond’ intikt, krijg je 4200 woorden voorgeschoteld. Als je ‘Asten’ invoert, zijn er 6000 hits en ‘Someren’ levert ruim 3000 woorden op.”

Samenstellers
Helaas is niet elke gemeente vertegenwoordigd in deze online databank. Dat ligt aan de input die de samenstellers kregen. “Wanneer er niemand in een specifieke gemeente was die het dialect opgaf aan de samenstellers van de woordenboeken, was er ook niets om vast te leggen. Dat wil niet zeggen dat er geen dialect in die plaats bestaat”, legt De Tier uit.

“Er zijn ook heel wat dialectwoordenboeken opgesteld. Die worden ook verzameld in een ander databaseproject, de woordenbank. Ook daarin zit een schat aan informatie.”

Schatkist
Dialectwoorden houden zich niet aan provinciegrenzen en dat is soms duidelijk te zien aan de hand van deze database. “Je moet de database zien als een soort schatkist. Als een museum waarin verschillende woorden zijn opgeslagen.

Het bestaan van de database betekent helaas niet dat het dialect daardoor blijft bestaan. “Als we het dialect niet meer doorgeven aan onze kinderen verdwijnt het. Maar het is wel belangrijk dat we de dialectwoordenschat vastleggen voor de volgende generaties. Dat is letterlijk onze woordenschat.”

Tip de redactie

Ditishelmond.nl

Heb je een nieuws- of agenda-item, leuke foto of video over Helmond en wil je dit delen?
Stuur het dan in naar onze redactie. Altijd Dichtbij!
E-mail: redactie@ditishelmond.nl
Telefoon: 088 166 67 00

Gepubliceerd door Frank van de Ven

Redacteur en verslaggever van Dit Is Helmond

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *