FNV-Wmo-begeleider luidt noodklok zorgverlening gemeente Helmond

Hanneke Hegeman, FNV-Wmo-begeleider in Helmond, maakt zich zorgen over de manier waarop Wmo-zorg geleverd wordt in de gemeente. Zo neemt de gemeente afscheid van een flink aantal zorgverleners. Terwijl het takenpakket van Sociale Teams Helmond (STH) juist alleen maar groter wordt. De centrale rol die deze organisatie al had, wordt namelijk nóg verder uitgebreid. STH kampt nu al met flinke achterstanden. Hegeman ziet het somber in en roept de gemeente ter verantwoording: “De manier waarop de gemeente de Wmo wil vormgeven, baart me zorgen.”

Hegeman is persoonlijk, maar ook vanuit de vakbond FNV, al langer betrokken bij de uitvoering Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) in de gemeente Helmond. “Vanuit de gemeenteraad komt er weinig respons op de kwesties die ik via columns of via de mail aankaart”, vertelt ze. “De manier waarop de gemeente de Wmo wil vormgeven, baart me zorgen.”

Ook vakbond FNV sprak in september richting de gemeenteraad en het college van burgemeester en wethouders haar zorgen uit. “In het nieuwe beleidsplan Sociaal Domein uit 2023 staat dat het aantal zorgverleners drastisch wordt teruggebracht op het vlak van Wmo en jeugdzorg. STH moet heel veel taken van deze zorgverleners op zich nemen en dat is geen prettige gedachte. Die organisatie loopt namelijk nu al over”, geeft Hegeman aan.

Werkdruk verergerd
Het snijden in het aantal zorgverleners is wat Hegeman betreft niets meer dan een verkapte bezuinigingsmaatregel met noodlottige gevolgen. “De STH heeft te veel op haar bordje en die hoge werkdruk wordt alleen maar erger. Eind 2025 moet deze organisatie namelijk 80 procent van de zorg op zich nemen. De overige 20 procent is voor externe gespecialiseerde zorgverleners. Voor die 20 procent is een inkoopinschrijving gestart”, zegt Hegeman.

Er zijn nu 90 zorgondernemers die actief individuele begeleiding bieden, maar dat aantal wordt teruggebracht naar 20. Ook snijdt de gemeente in het aantal huishoudelijke dienstverleners, want het aanbod vermindert van 19 naar 5. “Deze hulpverleners hebben allemaal drukke agenda’s, wat aangeeft dat hun hulp hard nodig is. Toch wordt in deze hulp gesneden”, stelt ze.

Niet eerlijk
STH heeft op het moment van schrijven 230 mensen op de wachtlijst staan voor begeleiding. “Dan heb ik het alleen nog maar over een intakegesprek. Deze organisatie doet haar best. Maar als ze deze wachtlijsten al niet kunnen wegwerken, vraag ik me af hoe ze dat willen doen als ze nóg meer op hun bordje krijgen”, verduidelijkt Hegeman.

Door de lange wachttijden kunnen een hoop mensen nergens terecht. “De oplossing van de gemeente is om ‘meer op het sociale netwerk’ terug te vallen. Dat is geen oplossing waar je deze mensen mee helpt. Met STH heb ik geen moeite, maar wel met de gemeente, omdat die niet eerlijk is.”

Persoonsgebonden budget
Hegeman vervolgt haar verhaal: “Het STH sloot in de periode van januari tot juni zo’n 713 trajecten af*. Op jaarbasis zijn dat er 1.426. De gemeente betaalt de organisatie 10 miljoen euro per jaar. Deel je dat bedrag door het aantal afgehandelde zaken, dan kom je uit op een bedrag van zo’n 7.012 euro per casus. Dat is een hoop geld. De vraag is wat er per zaak precies is gedaan en wat het rendement van die inspanningen is.”

De gemeente is volgens Hegeman niet eerlijk en transparant. “Zo vertelt zij niets over de aanvraag van een pgb. Dit is een persoonsgebonden budget waarmee een cliënt zelf zorg kan inkopen. Dat is wettelijk vastgelegd in de Wmo 2015. Maar in Helmond wordt dat niet gecommuniceerd naar de inwoners. De gemeente lijkt dit aanvraagproces zo lastig mogelijk te willen maken en zelfs tegen te houden. Ook is de modelovereenkomst die ingevuld moet worden lastig te vinden.”

Wettelijk vastgelegd
Om gebruik te kunnen maken van het pgb toetst de gemeente zowel de aanvragers als aanbieders. “De gemeente is echter niet bereid om elke professionele aanbieder hetzelfde bedrag te betalen. Als er geen contract met de gemeente is, betekent dit dat deze zorgaanbieders die huishoudelijke hulp leveren een kleinere vergoeding krijgen. De reden daarvan is dat ze geen contract met de gemeente hebben. Daarmee gaat de gemeente echter in tegen de eigen verordening. Alle professionele aanbieders verdienen volgens die verordening namelijk dezelfde vergoeding”, stelt ze.

Daarnaast mag er volgens Wmo-begeleider ook meer aandacht komen voor de aanvraagprocedure rond de pgb: “De gemeente biedt hulp bij het vinden van een baan en met het regelen van je geldzaken en biedt de hulp van job- en budgetcoaches aan. Voor de aanvraag van een pgb is er geen hulp. Mijn collega’s en ik verwijzen mensen graag naar de website Per Saldo. Daar vind je een eenvoudige uitleg over hoe je zo’n aanvraag kunt doen. Mocht je er dan alsnog moeite mee hebben, vind ik dat je hulp moet krijgen en geen tegenwerking.”

Rampjaar
“Daarnaast vind ik het kwalijk dat je als gemeente talloze zzp’ers – ook Helmonders – nu via de inkoopprocedure hun werk afneemt. Deze eenpitters staan al jarenlang mensen met bijvoorbeeld trauma’s bij en hebben een hechte band met hun cliënten opgebouwd. Door deze zzp’ers buiten spel te zetten, zijn de kwetsbare mensen ineens hun vertrouwde aanspreekpunt kwijt. Dat heeft een enorme impact op deze cliënten”, geeft Hegeman aan.

Het geld dat voor de Wmo beschikbaar is gesteld, kan volgens FNV beter verdeeld worden en deels aan zzp’ers uitgegeven worden. “Daar is ruimte genoeg voor en hopelijk komt dit thema ook naar voren in de raad. Nu lijken de coalitie en oppositie vooral elkaar in de haren te vliegen over van alles. Het jaar 2026 wordt nu al als rampjaar aangeduid, omdat het Rijk dan in de gemeentelijke budgetten gaat snijden. Het is logisch dat je als gemeente daar rekening mee houdt. Maar om dan nu één organisatie een monopoliepositie te geven lijkt me niet verstandig. Want wat als het daar helemaal verkeerd gaat? De beschikbare middelen moeten slimmer en vooral efficiënter besteed worden. En dat verdient nu een diepgaande discussie in de raad.”

Reactie gemeente Helmond
In een reactie geeft de gemeente Helmond aan dat STH een belangrijke rol vervult in de transformatie van het sociaal domein. “Met de opdracht aan STH willen we een sterke, vrij toegankelijke eerstelijnsvoorziening creëren. Een plek waar inwoners van Helmond dichtbij en laagdrempelig terechtkunnen met hun hulpvragen. Op dit moment is de werkdruk in de hele zorgketen hoog. Dit is een besluit van de gemeenteraad geweest. STH heeft geen rol in de indicatiestelling bij Wmo Huishoudelijke Hulp. STH heeft wél een rol in de indicatiestelling Individuele Begeleiding. STH is de toegang tot die individuele begeleiding en haar rol is een adviserende rol richting de gemeente.”

Verder zegt de gemeente: “In Helmond kunnen inwoners voor individuele begeleiding terecht bij de STH. Zij geven zelf deze ondersteuning en verwijzen naar zogenoemde voorliggende voorzieningen uit de sociale basis (zoals aanbod van vrijwilligersorganisaties). Of zorgen dat er een zorgaanbieder ingeschakeld wordt. Dit laatste gebeurt wanneer er een vorm van ondersteuning nodig is die ze zelf niet kunnen bieden. De gemeente wil de samenwerking tussen deze zorgaanbieders en STH nog verder verbeteren. Dit geldt ook voor de samenwerking met andere partijen in de wijken.

In Helmond werken we nu met heel veel zorgaanbieders bij de Wmo, meer dan 90. Door met een kleinere groep zorgaanbieders te gaan samenwerken kunnen we dit beter organiseren. We zoeken naar de aanbieders die dit het beste kunnen uitvoeren. Het belang van goede ondersteuning aan de inwoner staat daarbij altijd centraal. De verbetering van de integrale samenwerking in de wijken met en tussen zorgaanbieders onderling (ook met aanbieders van zwaardere specialistische zorg) en met relevante partijen in het voorliggend veld, zoals STH, is cruciaal.

Onze inkoopkeuzes voor Individuele Begeleiding komen voort uit de ‘Kadernota Sociaal Domein Helmond 2024-2028’, welke is vastgesteld door de gemeenteraad. Hierin is opgenomen, dat we bij de inkoop van specialistische ondersteuning verder op de weg gaan, die we met jeugdhulp al zijn ingeslagen. We maken daarbij onderscheid bij de inkoop van ondersteuning. We delen de ondersteuning in categorieën in en kijken dan per type ondersteuning hoe we die het best kunnen inkopen. Daarbij krijgt strategisch partnerschap meer ruimte. Als we namelijk de ondersteuning willen innoveren, dan gaat dat makkelijker met minder zorgpartners.

De hoofddoelen van de aanbesteding Huishoudelijke Ondersteuning zijn verwoord in raadsinformatiebrief 67. Hieronder ook de keuze om de kwalitatief beste zorgaanbieders te selecteren om integraal mee samen te werken. We maken de beweging naar preventie en de voorkant en innoveren. Waarbij het belang van de inwoner centraal staat. Mede hierdoor kan de hulp en ondersteuning in het sociaal domein toekomstbestendig georganiseerd worden.

Als gemeente verlenen we wel persoonsgebonden budgetten (pgb’s) aan inwoners met een Wmo-indicatie. Het is vervolgens aan de inwoners met een pgb zelf om afspraken met een (informele of professionele) zorgverlener te maken. Als sprake is van een cao, is de pgb-houder daaraan gebonden bij de betaling.

Als gemeente zijn we verantwoordelijk voor indicatiestellingen aan inwoners en contractering van zorgaanbieders. In de praktijk zien we dat het merendeel van de Wmo-cliënten goed vooruit kan met het aanbod van gecontracteerde zorgaanbieders via zorg in natura en een gering aantal kiest voor een pgb. De gemeente heeft momenteel voor Zorg in Natura voor huishoudelijke ondersteuning geen contracten met zzp’ers. Voor Wmo-begeleiding individueel heeft de gemeente in de huidige situatie slechts met enkelen een contract. Het overgrote deel van de gecontracteerde Wmo-ondersteuning wordt nu dus geboden door zorgorganisaties. Daarnaast blijven er voor zzp’ers mogelijkheden bestaan, namelijk:

• De zzp’er kan zich aansluiten bij een gecontracteerde zorgaanbieder.
• Zzp’ers kunnen om in aanmerking te komen voor een contract een samenwerkingsverband aangaan, bijvoorbeeld door een coöperatie te vormen.
• Inwoners met een indicatie kunnen – zoals hierboven aangegeven – ervoor kiezen om hun zorg via een pgb te regelen. Hiermee kunnen ze zelf een zzp’er inhuren.”

Foto: Dit is Helmond
* Bron ‘Halfjaarrapportage STH – Januari 2024 – Juni 2024′