Opinie: ‘Veranderingen WMO huishoudelijke ondersteuning Helmond levert kopzorgen op’

Gemeente Helmond gooit per 1 april de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) flink op de schop en dat levert volgens Mario van Doorne naast onduidelijkheid ook onrust op. Hij maakt zich als belangstellende en belanghebbende zorgen over de keuzemogelijkheden en gebrekkige communicatie vanuit de gemeente. WMO cliënten worden volgens hem slecht op de hoogte gehouden en hij verwacht dat ‘minder mondige’ mensen keuzemogelijkheden wordt onthouden of op een wachtlijst belanden. Van Doorne luidt de noodklok in een opiniestuk.

De gemeente Helmond heeft eind 2024 na een openbare aanbesteding het aantal huishoudelijke hulp aanbieders teruggebracht van negentien nu naar vijf vanaf 1 april 2025. Dat betekent dat ongeveer 1100 van de WMO-afhankelijke cliënten voor hun huishoudelijke ondersteuning over moeten naar een van de vijf ‘winnende’ zorgaanbieders. Een eerstelijns zorgsignalering door de huishoudelijke hulpen was ook een van de voorwaarden bij de aanbesteding. We mogen er dan ook op vertrouwen dat aanvullende scholing op zorgsignalering, waar nodig, ook onderdeel is bij de vijf winnende bedrijven.

Dat deze vijf zorgaanbieders onvoldoende personeel in dienst hebben blijkt uit het feit dat de gemeente, als initiator van deze ingrijpende transitie, een leidende en faciliterende rol neemt in de mogelijke overgang van personeel van de verliezende veertien naar een van de vijf winnende bedrijven. Het is echter niet vanzelfsprekend dat alle hulpen zomaar zullen overstappen. Hun huidige werkgevers hebben niet alleen de gemeente Helmond als klant. Deze partijen hebben ook andere opdrachtgevers en WMO-cliënten in met name de Peelgemeenten waar zij hun personeel inzetten. Daar kunnen problemen door gaan ontstaan.

Summiere informatie
Wat mij vooral zorgen baart is de zeer summiere informatie richting de WMO-afhankelijke cliënten. Goede, correcte en tijdige informatie zou toch een van de belangrijkste zaken moeten zijn in deze hele transitie. De informatie over veranderingen en mogelijke consequenties laat tot op dit moment te wensen te over en creëert begrijpelijk onrust en stress bij veel WMO-cliënten.

Hoe transparant communiceert de gemeente richting WMO-cliënten over de gang van zaken en de voortgang? Behoudens het begin januari 2025 gestuurde ‘geruststellende’ briefje is het wat dat betreft erg stil. Niet iedereen is bekend met de gemeentelijke website en de Q&A-rubriek dit aangaande. Een andere vraag is welke garanties er voor WMO-cliënten zijn dat zij vanaf 1 april 2025 de benodigde huishoudelijke ondersteuning blijven krijgen al dan niet via hun vertrouwde hulp.

Vragen comissievergadering
Welke garanties geeft de gemeente dat de wettelijke keuzevrijheid van WMO-cliënten voor een van de vijf bedrijven gewaarborgd is en blijft? En kunnen deze vijf bedrijven aan alle individuele keuzes voldoen? Een andere hoofdbreker is hoe het nu met de PGB-mogelijkheden (Persoonsgebonden Budget) zit voor WMO-cliënten die niet naar een van de vijf bedrijven willen overstappen of zonder hulp dreigen te raken.

Deze en nog een aantal vragen werden in de commissievergadering van 21 januari 2025 aan wethouder Harrie van Dijk en zijn ambtelijke ondersteuner gesteld. Uit de antwoorden van de wethouder bleek dat hij er nog steeds alle vertrouwen in heeft dat alles per 1 april goed zal komen. Ik was als belangstellend belanghebbende aanwezig en de antwoorden van de wethouder en de ambtelijke ondersteuner wekten bij mij, en bij menig commissielid, niet direct de indruk dat het proces voortvarend verloopt. Het lijkt mij absoluut onwenselijk dat er vanaf 1 april 2025 een situatie ontstaat waarbij een aantal van de eerder genoemde 1100 WMO-cliënten zonder hulp komt te zitten of op een wachtlijst belandt. WMO-cliënten zijn kwetsbaar en daar dien je zorgvuldig mee om te gaan.

Persoonsgebonden Budget (PGB) verruimen
Er zullen ongetwijfeld voldoende redenen zijn om in te grijpen in het aantal aanbieders. Evenwel gezien de huidige onrust onder WMO-cliënten én huishoudelijke hulpen was het wenselijk geweest dat onze gemeente beter had gecommuniceerd hierover en voldoende tijd had uitgetrokken om deze transitie op een meer verantwoorde en cliëntvriendelijke wijze uit te voeren.

Een aanvullende oplossing zou kunnen zijn om het PGB (Persoonsgebonden Budget) beleid ruimer toe te passen. Uit de praktijk blijkt dat onze gemeente in hun PGB-mogelijkheden, in afwijking van veel andere gemeenten, een beperkend beleid voorstaat. Zij biedt nu alleen het informele particuliere tarief van 20,99 euro per uur. Het formele zakelijk PGB-tarief, dat hoger ligt en waarmee WMO-cliënten ook hulp via een bedrijf in zouden kunnen huren, is in onze gemeente komen te vervallen. Dit blijkt uit het overzicht op de gemeentelijke website.

Onvolledig antwoord
De antwoorden van de wethouder op vragen hierover kwamen erop neer dat het een ingewikkeld administratief verhaal is voor cliënten en hij er daarom geen voorstander van is. Een onvolledig antwoord. Natuurlijk weet ook de wethouder dat voor het lagere informele particuliere tarief geen professioneel bedrijf in te huren is en daardoor de in zijn antwoord genoemde “ingewikkelde administratieve taken” bij WMO-cliënten komen te liggen. Dit is echter niet het geval als de gemeente het hogere formele zakelijke PGB-tarief (weer) mogelijk maakt voor WMO-cliënten. Dan is het niet zo ingewikkeld en worden administratieve zaken door het ingehuurde bedrijf samen met de Sociale Verzekerings Bank administratief goed geregeld voor en samen met cliënten.

Wellicht dat Van Dijk en de gemeente hierin transparanter kunnen zijn. Het is wenselijk om het formele tarief dat nu ook aan de vijf zorgbedrijven betaald wordt (het zogenaamde ZiN-tarief, oftewel de hoogte van de vastgestelde vergoeding bij Zorg in Natura) mogelijk te maken voor WMO-cliënten die hier gebruik van willen maken. Daarmee worden het aanbod en de keuzemogelijkheden voor huishoudelijke ondersteuning substantieel ruimer. Waarom in Helmond alleen het lage informele PGB-tarief wordt  gehanteerd is een vraag die bij mij opkomt en ik zou graag weten wat hier de reden voor is.

Mario van Doorne
Helmond

Foto: Hélène Ermens