PFAS-schandaal: advocaat waarschuwde 20 jaar geleden al
De enorme PFAS-vervuiling in Helmond staat niet op zichzelf. De Amerikaanse advocaat Robert Bilott luidde 20 jaar geleden al de alarmbel over de opdrachtgever van het Helmondse bedrijf Custom Powders. Die opdrachtgever was DuPont, dat tegenwoordig Chemours heet en onder andere in het nieuws kwam door het vervuilde grondwater in Dordrecht. Custom Powders in Helmond droogde jarenlang teflonpoeder voor DuPont. Zembla kwam met de onthulling over illegale lozingen op het Helmondse riool. En zo werd die stad een hoofdstuk in een wereldwijd milieuschandaal, ontdekt door Bilott. Omroep Brabant sprak met hem.
Er is een Hollywoodfilm over hem gemaakt. In Dark Waters is te zien hoeveel kruim het Bilott heeft gekost om de gevaren van PFAS op de kaart te krijgen. Bilott publiceerde ook het boek Exposure. Vele jaren zat hij achter de uitvinder van PFAS aan, het bedrijf DuPont. Volgens Bilott zijn zij al sinds de jaren 60 op de hoogte van het feit dat PFAS slecht is voor de gezondheid. In 2004 trok hij al aan de bel over DuPont in Dordrecht en een fabriek in Japan. “Daar komt het nieuws over het PFAS-schandaal nu pas naar buiten,” zegt Bilott vanuit zijn kantoor in Kentucky.
“Het was nogal frustrerend. We kwamen erachter dat deze vervuiling niet alleen in de Verenigde Staten plaatsvond, maar ook in Nederland en Japan. Ik wist niet wie ik moest bellen, dus ik waarschuwde hier de EPA erover.” De EPA is de Environmental Protection Agency, de Amerikaanse milieudienst. Maar er gebeurde niets, jarenlang bleef Bilott brieven schrijven. “Ik wilde gewoon dat het publiek van deze gevaren af zou weten”, zegt hij.
Boze boer
Het begon met een boze boer die in de jaren negentig het kantoor van Bilott binnenstapte. De koeien van Wilbur Tennant gingen dood. Zijn video met de dode dieren is nog steeds online te zien. Bilott begon een zaak en spitte jarenlang miljoenen interne documenten van DuPont door. Wat begon met een boze boer werd een rechtszaak namens zeventigduizend mensen. Nu werkt zijn kantoor voor honderden Amerikaanse steden die willen dat bedrijven betalen voor PFAS-vervuiling.
Helmond gaat dezelfde weg bewandelen. De gemeente wil dat Chemours de rekening van de vervuiling betaalt, tien miljoen euro. “Het duurde lang bij ons, maar het is mogelijk”, zegt Bilott. “Sinds 2018 hebben we schikkingen met bedrijven getroffen. Het zijn de grootste schikkingen voor publieke waterleveranciers in de geschiedenis van de VS, meer dan 14 miljard dollar. Bedrijven die deze chemicaliën de wereld in hebben gepompt, moeten betalen. Niet de steden, niet de mensen die het water drinken.”
Schoorsteen
Bilott kent de naam Custom Powders ook pas sinds kort. Het bedrijf werkte vanaf de jaren negentig met PFOA. Het vond zijn weg door de schoorsteen. Bilott vertelt over de vervuiling die plaatsvond in de Amerikaanse staat Ohio door de uitstoot via een schoorsteen van DuPont in West-Virginia. “Het kan aanzienlijke afstanden afleggen en is door de gehele staat heen gevonden. Het slaat neer op het land en gaat uiteindelijk in het grondwater zitten. Mensen drinken dat. Er is veel focus over dumpingen op het water, maar de emissie door de schoorsteen kan veel aanzienlijker zijn.”
Moeten Helmonders zich toch zorgen maken? Bilott vindt dat mensen álle informatie zouden moeten hebben. “Hoe lang hebben ze aan PFAS blootgestaan. In wat voor concentraties? Een bloedtest laat niet alleen de huidige hoeveelheid PFAS in het bloed zien. Maar het geeft ook aan hoe láng je bent blootgesteld aan de verspreiding door de lucht. Als dat jarenlang is gebeurd, dan zullen er in die gemeenschap zeker verhoogde concentraties in het bloed zitten. Dat heeft research uitgewezen. Mensen die een bloedtest doen, zouden daardoor meer inzicht krijgen en met een dokter moeten praten. De medische wetenschap vindt dat bij bepaalde waardes de mensen in de gaten gehouden moeten gaan worden en extra testen moeten ondergaan.”
Onverwoestbaar
Helmond zit nu met een flinke PFAS-vervuiling die opgeruimd moet worden. De zorg over PFAS in het grondwater is groot. Maar hoe ruim je het (nu nog onverwoestbare ‘forever chemical’) PFAS op? De gemeente Helmond is plannen aan het maken. Maar er is nog geen methode om PFAS definitief van de aardbol te krijgen, volgens Bilott. “Dat is nog een echte struggle (gevecht) voor de wetenschap. Hoe kunnen we dit realistisch doen? Verplaatsen we het goedje niet gewoon van de ene plaats naar de ander? Begraven we het? Kunnen we het verbranden? Maar er wordt veel onderzoek gedaan. Mensen willen graag een oplossing vinden. De wetenschap is zich bewust van het belang ervan. Ik heb goede hoop dat er een oplossing gevonden gaat worden.”
Bluswater
Voorkomen is nog altijd beter dan genezen. In de VS is er inmiddels een standaard voor het drinkwater ontwikkeld. “Dat is 4 deeltjes per biljoen,” zegt Bilott. “Met als doel het naar nul terug te brengen. Het geeft je een goed idee van hoe serieus dit is.” Maar het wereldwijde probleem blijft. Bilott haalt het bluswater van de brandweer aan. “Bij kazernes, vliegbasissen, er is mee geoefend. Daardoor zitten enorme vervuilingen door de hele wereld van drinkwater en grond.”
Lees ook: Milieuchemicus Chiel Jonker over PFAS-kwestie; Beperkt onze vrijheden
Foto: Dit is Helmond
Tip de redactie
Ditishelmond.nl
Heb je een nieuws- of agenda-item, leuke foto of video over Helmond en wil je dit delen?
Stuur het dan in naar onze redactie. Altijd Dichtbij!
E-mail: redactie@ditishelmond.nl
Telefoon: 088 166 67 00
